Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Witamina D to grupa związków istotnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niedobór witaminy D może prowadzić do osłabienia odporności, krzywicy u dzieci, osteoporozy, podatności na złamania i wielu innych powikłań, a w naszej szerokości geograficznej wcale nie jest o to trudno. Suplementację lub leczenie należy jednak wdrażać dopiero po konsultacji z lekarzem.
W naszym kraju na niedobór witaminy D3 cierpi wiele osób, często nie zdając sobie z tego sprawy. Co prawda witamina D w organizmie w większości pochodzi z syntezy skórnej, jednak ta w naszej szerokości geograficznej okazuje się niewystarczająca, by pokryć zapotrzebowanie organizmu człowieka. Nie jesteśmy też w stanie wyrównać niedoborów za pomocą diety, co może pogłębiać problem. Z niedoborem witaminy D wiąże się natomiast szereg nieprzyjemnych objawów oraz poważnych konsekwencji, takich jak np. osteoporoza, osłabienie odporności, podatność na złamania, problemy z mięśniami, pogorszenie słuchu, wypadanie zębów czy zaburzenia neurologiczne. Jeśli masz podejrzenia niedoboru witaminy D, wykonaj badanie 25(OH)D i skonsultuj się z lekarzem w celu ustalenia suplementacji bądź leczenia.
Witamina D obejmuje grupę związków chemicznych, które są rozpuszczalne w tłuszczach. Można do nich zaliczyć kalcyferol (witaminę D1), ergokalcyferol (witaminę D2) oraz cholekalcyferol (witaminę D3). Wspomniane związki chemiczne zaliczane są do steroidów.
Witamina D należy do bardzo istotnych dla zdrowia człowieka witamin. Odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, a skutki niedoboru wit. D mogą rzutować na zdrowie w wielu obszarach. Jaką rolę odgrywa witamina D w ciele człowieka? Do jej najważniejszych funkcji można zaliczyć:
Da się zauważyć, że witamina D ma wpływ na zdrowie człowieka na różnych polach. Oprócz wymienionych powyżej warto wiedzieć, że witamina D jest również ważna dla prawidłowej pracy tarczycy, a także dla kondycji skóry. Duże znaczenie ma też w kontekście skłonności do alergii i chorób autoimmunologicznych.
W przypadku objawów niedoboru witaminy D3 w organizmie nie ma co zwlekać, gdyż ten stan może się pogłębiać z czasem, niosąc ze sobą groźne konsekwencje. Jeśli masz zdiagnozowany niedobór witaminy D lub podejrzewasz u siebie deficyt witaminy D3, możesz bez wychodzenia z domu skonsultować się z lekarzem za pośrednictwem portalu tendoktor.pl – pracujemy codziennie i to Ty decydujesz, jaki moment konsultacji będzie dla Ciebie odpowiedni. Zapomnij też o długich kolejkach – tu w razie wskazań i braku przeciwwskazań e-receptę na ewentualnie potrzebne leki możesz otrzymać nawet w 15 minut. Zachęcamy do kontaktu!
Podstawowym źródłem witaminy D jest dla człowieka synteza skórna. Witamina D jest produkowana w efekcie ekspozycji nieosłoniętej skóry na światło słoneczne, więc nie bez powodu określa się ją mianem witaminy słońca. Wytworzona w skórze witamina D jest magazynowana w tkance tłuszczowej, po czym jest stopniowo uwalniana do krwi, gdy jest to potrzebne.
Do syntezy witaminy D w efekcie ekspozycji na światło słoneczne jest wykorzystywany cholesterol. Prekursorem witaminy D3 jest 7-dehydrocholesterol, który jest obecny w błonach komórkowych keratynocytów zlokalizowanych w naskórku, a konkretnie w jego warstwie podstawnej i kolczystej. Na skutek promieniowania UVB substancja ta ulega przemianom do cholekalcyferolu. Jego postać nieaktywna ulega następnie kolejnym przemianom. W wątrobie dochodzi do jej hydroksylacji przy 25. węglu łańcucha bocznego, co sprawia, że powstaje 25-hydroksy-cholekalcyferol (25(OH)D, będący dominującym w organizmie metabolitem witaminy D. Jest on ponownie hydroksylowany w pozycji „1” do najbardziej aktywnego metabolitu witaminy D, czyli do 1,25(OH)2D, określanego mianem kalcytriolu lub dihydroksycholekalcyferolu.
Obliczono, że przebywanie na słońcu w stroju kąpielowym, wystawiając swoją skórę na ekspozycję słoneczną w dawce rumieniowej (minimalna ilość promieniowania, która po 24 godzinach wiąże się z wystąpieniem równomiernego rumienia skóry naświetlonej), odpowiada przyjęciu witaminy D w dawce aż 20 000 j.m. Podaje się ponadto, że już 15–20 minut ekspozycji odkrytej skóry na promieniowanie słoneczne w godzinach 10–15:00 może pokryć zapotrzebowanie organizmu na wspomniany składnik. Teoria nie zawsze idzie jednak w parze z praktyką. Liczba słonecznych dni w Polsce jest ograniczona, poza tym dochodzi do tego zanieczyszczenie powietrza i wiele innych czynników, w tym m.in. czas – nie każdy ma możliwość korzystać codziennie z kąpieli słonecznych we wskazanych godzinach.
Jak podkreślono już wcześniej, witamina D3 jest rozpuszczalna w tłuszczach. Oznacza to, że nie jest wydalana z organizmu wraz z moczem i potem – organizm magazynuje ją w tkance tłuszczowej oraz w wątrobie. Mimo wszystko jednak na niedobór witaminy D narażona jest dominująca część naszego społeczeństwa. W strefie klimatycznej, w której żyjemy, sama synteza skórna okazuje się niewystarczająca, gdyż w ciągu roku mamy ograniczony dostęp do promieni słonecznych. Promienie słoneczne padające pod niskim kątem sprawiają, że człowiek nie ma możliwości wytworzenia odpowiednich dawek witaminy D, a zachmurzenie czy zanieczyszczenie środowiska nie ułatwiają tego procesu.
Położenie Polski ma ogromne znaczenie, jeśli chodzi o obserwowany u wielu osób deficyt witaminy D3, ale dodatkowo problem pogłębia styl życia wielu ludzi, w tym m.in. spędzanie wielu godzin w pracy i stronienie od aktywności na świeżym powietrzu. Na poziom syntezy skórnej może też wpływać noszona odzież. Nie bez znaczenia jest również pigmentacja skóry, masa ciała, a nawet wiek danej osoby.
Jest wiele czynników, które mogą powodować, że w organizmie pacjenta będzie brakowało ważnego składnika, jakim jest witamina D3. Niedobór często obserwowany jest u osób, które rzadko wystawiają skórę na działanie promieni słonecznych oraz mają dietę ubogą w produkty dostarczające witaminę D do organizmu.
Wymieniając, co powoduje niedobór witaminy D, należy też wspomnieć o upośledzeniu czynności wątroby i nerek, które mogą przyczyniać się do zaburzeń wchłaniania tej substancji. Przykładem dość częstej przyczyny niedoboru witaminy D jest spadek syntezy jej formy aktywnej w nerkach, co jest stanem fizjologicznym u osób w podeszłym wieku, które zmagają się z przewlekłymi problemami z nerkami. Niedobór witaminy D obserwuje się też u osób otyłych, ponieważ ta substancja jest wiązana w tkance tłuszczowej, co negatywnie wpływa na jej biodostępność. W tym przypadku na niekorzyść mogą też działać niektóre leki stosowane przez osoby otyłe (np. leki obniżające poziom cholesterolu), przyczyniając się do trudniejszego wchłaniania witaminy D. Nie bez znaczenia, jeśli chodzi o przyczyny niedoboru witaminy D, są też pewne choroby gastroenterologiczne, które przyczyniają się do hamowania wchłaniania witaminy D z przewodu pokarmowego. Problem mogą też stanowić leki przyspieszające katabolizm witaminy D, w tym leki przeciwpadaczkowe i glikokortykosteroidy.
Choć podstawowym źródłem witaminy D w ciele człowieka jest synteza skórna, substancja ta w ograniczonych ilościach dostarczana jest również do organizmu wraz z posiłkami. Źródłem witaminy D2 są głównie drożdże i grzyby, natomiast źródłem witaminy D3 są produkty pochodzenia zwierzęcego. Witaminę D1 można natomiast znaleźć w tranie. Jeśli chodzi o wspomnianą już witaminę D3, znajduje się głównie w tłustych rybach, w tym w łososiu, węgorzu, tuńczyku, śledziach czy makreli. Witaminę D do organizmu dostarczają też jajka i produkty mleczne, a także wątróbka. Wchłanianie witaminy D jest najlepsze, gdy w posiłku znajdują się tłuszcze. Warto, aby dieta była bogata w produkty dostarczające do organizmu witaminę D, jednak jednocześnie należy pamiętać, że uzupełnienie poważnych niedoborów tego składnika samą dietą jest raczej niemożliwe.
U pacjentów mających niski poziom witaminy D w organizmie może pojawiać się szereg alarmujących symptomów, które nie powinny być bagatelizowane. Objawy niedoboru witaminy D obejmują między innymi bóle mięśni i kości, co związane jest z tym, że witamina D jest ważna dla kondycji i pracy mięśni oraz dla prawidłowej mineralizacji kości. W przypadku niedoboru witaminy D obok dolegliwości bólowych mięśni i kości mogą się też pojawić problemy z regeneracją mięśni po wysiłku. Objawy niedoboru witaminy D u dorosłych obejmują również uczucie ciągłego zmęczenia. Jest to objaw często lekceważony i tłumaczony przepracowaniem, jednak warto zwracać uwagę na brak energii, zwłaszcza utrzymujący się długotrwale.
U dzieci i dorosłych niedobór witaminy D może dawać objawy w postaci zwiększonej skłonności do infekcji. Nie od dziś wiadomo, że jedną z najważniejszych funkcji witaminy D w organizmie jest funkcja immunomodulująca. W przypadku niedoboru witaminy D częściej występują np. infekcje dróg oddechowych, poza tym – w związku z osłabieniem odporności – choroba może trwać dłużej.
Przy niedoborze witaminy D niejednokrotnie pojawia się również problem wypadania włosów, poza tym zdarza się, że pacjenci zauważają u siebie brak apetytu, a także mają problemy z utrzymaniem prawidłowego ciśnienia krwi i występuje u nich nadciśnienie. Wiele mówi się o tym, że niedobory witaminy D mogą prowadzić do zaburzeń neurologicznych. Pogorszony nastrój i rozdrażnienie mogą sugerować nieprawidłowo niski poziom wit. D3, a depresja w tym przypadku może wystąpić z większym prawdopodobieństwem, poza tym mówi się o związku poziomu witaminy D z występowaniem schizofrenii.
Niedobór witaminy D jest groźny dla organizmu i może rzutować na jego funkcjonowanie na wielu polach. W przypadku dzieci i niemowląt brak witaminy D na odpowiednim poziomie w organizmie może przyczyniać się do krzywicy. Może też objawiać się bardzo wolnym zrastaniem ciemiączka, deformacją szkieletu, a także płaską główką. Niski poziom witaminy D u osób dorosłych wiąże się natomiast z większą podatnością na upadki oraz związane z nimi złamania kości. Niedobory mogą również skutkować zwyrodnieniami. Ponadto można zauważyć wspomniane już osłabienie odporności i skłonność do alergii oraz rozwoju chorób autoimmunologicznych. W przypadku niedoboru witaminy D może też dojść do wtórnej nadczynności przytarczyc oraz znacznego osłabienia siły mięśniowej.
Niestety niedobór witaminy D3 może mieć wiele bardzo poważnych konsekwencji. Długotrwały niedobór witaminy D w organizmie może skutkować krzywicą u dzieci i osteoporozą oraz osteomalacją u dorosłych. Stan ten może również prowadzić do pogorszenia słuchu, chorób serca oraz szybszego starzenia, poza tym może wiązać się z zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego i większym ryzykiem wystąpienia stanów depresyjnych. W przypadku niedoboru witaminy D może pojawić się też problem wypadania zębów. Niedobór witaminy D zwiększa też ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 oraz stwardnienie rozsiane, poza tym są dostępne badania wskazujące na związek niedoborów witaminy D z występowaniem niektórych rodzajów nowotworów.
Dominująca część naszego społeczeństwa zmaga się – świadomie lub nie – z niedoborem witaminy D3, jednak nie jest niemożliwy również nadmiar tej witaminy, czego należy być świadomym. Zbyt duża ilość witaminy D3 w organizmie najczęściej jest efektem nierozsądnej suplementacji, zatem dla swojego bezpieczeństwa warto odpowiednią dawkę witaminy D, którą należy przyjmować, omówić z lekarzem – np. w ramach konsultacji online. Czym grozi nadmiar witaminy D? Stan ten może prowadzić do wzrostu poziomu wapnia w organizmie, a także jego odkładania się w tkankach, w tym nawet w sercu. Do objawów nadmiaru witaminy D w organizmie można zaliczyć nudności i wymioty, a także dolegliwości bólowe głowy, biegunkę czy potrzebę częstszego oddawania moczu. W przypadku przedawkowania witaminy D może dojść do zaburzeń mineralizacji kości oraz pracy nerek.
Należy pamiętać, że skutki niedoboru wit. D mogą być bardzo poważne, ale również nadmiar tej witaminy nie jest stanem pożądanym. Aby mieć pewność, czy objawy obserwowane u danej osoby faktycznie są związane z deficytem witaminy D3 i móc ustalić prawidłową suplementację lub leczenie, warto wykonać badanie 25(OH)D. Jest to badanie wykorzystywane do oceny stężenia witaminy D w organizmie. Interpretacją wyników 25(OH)D powinien zająć się lekarz.
W profilaktyce i leczeniu niedoboru witaminy D stosowany jest w Polsce cholekalcyferol. U osób dorosłych zaleca się najczęściej przyjmowanie 800–2000 j.m. witaminy D, czyli 20–50 µg dziennie. Pacjenci otyli powinni przyjmować większe dawki, które mieszczą się w zakresie 1600–2000 j.m. Wyższe dawkowanie tej witaminy może być wskazane również u seniorów. Jeśli natomiast u pacjenta zostanie stwierdzony niedobór witaminy D3, zalecane dzienne dawkowanie może mieścić się w zakresie 7000–10 000 j.m. dziennie, ale ostatecznie to lekarz powinien podjąć decyzję w kwestii optymalnej dawki (również innej niż podana powyżej, jeśli uzna to za zasadne). U osób wdrażających leczenie, konieczne może być kontrolowanie kalcemii i kalciurii, a także obserwacja aktywności fosfatazy alkalicznej oraz fosfatemii.
Objawów niedoboru witaminy D nie można lekceważyć. Jeśli nie masz pewności, czy obserwowane objawy mogą wiązać się z deficytem witaminy D3 lub potrzebujesz konsultacji w kwestii otrzymanego wyniku badania 25(OH)D i odpowiedniego dawkowania witaminy D3 w swoim przypadku, nie zwlekaj z kontaktem ze specjalistą. Za pośrednictwem serwisu tendoktor.pl możesz szybko skorzystać z profesjonalnej konsultacji ze specjalistą i, jeśli będą ku temu wskazania, otrzymać e-receptę na lek z witaminą D3 lub inny, w tym np. pozwalający zwalczyć skutki jej niedoboru, jeśli już się pojawiły. Umów się na konsultacje już teraz!
Bibliografia: