Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Nudności i wymioty to nieprzyjemne dolegliwości, które mogą być bardzo uciążliwe, rzutując na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Same w sobie nie są chorobą, chociaż mogą świadczyć o wielu nieprawidłowościach. Przyczyn nudności i wymiotów może być dużo, w tym również te bardzo poważne. Leczenie należy dostosować do źródła problemu. Pacjenci zmagają się z nudnościami i wymiotami z wielu przyczyn. Wspomniane dolegliwości nie są rzadkością w przypadku pacjentek w ciąży, poza tym problem niejednokrotnie pojawia się przy zatruciu pokarmowym, towarzyszy chorobie refluksowej, występuje przy nietolerancjach, a nawet może wiązać się ze stresem i mieć wiele innych źródeł. W diagnostyce ważne są informacje dostarczone przez pacjenta dotyczące częstotliwości występowania dokuczliwych objawów, ich nasilenia oraz okoliczności, w których się pojawiają. Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat możliwych przyczyn nudności i wymiotów, sposobów diagnostyki oraz skutecznego leczenia wspomnianych objawów, jesteś we właściwym miejscu.
Mdłości czy też nudności, to subiektywne uczucie potrzeby zwymiotowania. Uczucie to nie zawsze wiąże się z następstwem, jakim byłyby wymioty, chociaż niewątpliwie często mdłości i wymioty występują w parze. Mianem wymiotów określa się natomiast gwałtowne wyrzucenie treści żołądkowej z organizmu przez przełyk i usta. Jest to odruch obronny organizmu, który pojawia się w efekcie sygnału, który otrzymuje z ciała. Wymiotować można częściami niestrawionego pokarmu, wodą, a nawet żółcią. Bardzo niebezpiecznym objawem są natomiast wymioty z krwią czy wymioty kałowe. Wspomniane dolegliwości mogą występować praktycznie na każdym etapie życia – niekiedy pojawiają się już u małych dzieci, poza tym często zmagają się z nimi również osoby dorosłe. Nudności i wymioty nie są chorobami samymi w sobie – mogą natomiast świadczyć o pewnych chorobach bądź sugerować nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu, zatem nie należy ich lekceważyć, zwłaszcza jeśli mają charakter nawracający bądź utrzymują się długotrwale i są nasilone. Jeśli zmagasz się z nudnościami lub z wymiotami, nie lekceważ problemu i zgłoś się po pomoc, zanim dolegliwość się nasili, wpływając na Twoją codzienność i zdrowie. Przyczyn nudności i wymiotów może być wiele, zatem problem może wymagać poszerzonej diagnostyki. W wielu przypadkach bardzo pomocne okazują się odpowiednio dobrane leki, a te może przepisać Ci nie tylko lekarz w ramach wizyty stacjonarnej, ale również w ramach konsultacji zdalnych. Jeszcze dziś umów się na konsultację z lekarzem za pośrednictwem portalu tendoktor.pl, a otrzymasz fachową poradę, a w razie potrzeby i braku przeciwwskazań również e-receptę na potrzebne leki bądź e-skierowanie na dodatkowe badania.
Za pojawianie się nudności i odruch wymiotny odpowiadają dwa ośrodki zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym. Pierwszy z nich znajduje się w rdzeniu przedłużonym, natomiast drugi w strefie chemoreceptorowej w mózgu. Ośrodkowy układ nerwowy odbiera bodźce z całego organizmu. Jeśli dotrą do niego informacje o zaburzeniach równowagi, problemach trawiennych, zaburzeniach gospodarki kwasowo-zasadowej, zaburzeniach narządowych itd., może pojawić się potrzeba zwymiotowania. Najczęściej do nudności przyczyniają się informacje przesyłane z błędnika – te wiążą się chociażby z objawami choroby lokomocyjnej. Nudności i wymioty często mają też związek z informacjami docierającymi do OUN z układu pokarmowego, poza tym strefa chemoreceptorowa jest wrażliwa na pewne substancje obecne we krwi, co może pobudzać wymioty w celu ochrony organizmu przed ich działaniem – takie mdłości i wymioty pojawiają się np. w związku z obecnością w organizmie toksyn czy wysokich dawek leków. Do nudności i wymiotów mogą przyczyniać się też informacje docierające z części korowej mózgu – w tym przypadku często pojawiają się dolegliwości związane z reakcją na pewne zapachy czy bodźce wzrokowe.
Występujące u pacjenta nudności bądź wymioty mogą mieć wiele różnorodnych przyczyn, zatem niekiedy bez poszerzonej diagnostyki trudno jest wskazać źródło problemu. Zdarza się jednak, że mdłości i odruchy wymiotne mają oczywiste przyczyny, czego doskonałym przykładem może być chociażby ciąża, choroba lokomocyjna czy spożyty w nadmiarze alkohol. Jeśli chodzi o prawdopodobne przyczyny występujących u pacjentów nudności i wymiotów, można wymienić na przykład:
Wspomniane powyższej przyczyny to tylko niektóre wybrane z długiej listy tych, które mogą mieć związek z pojawianiem się u pacjenta nudności i wymiotów. Do problemu mogą przyczyniać się również choroby układu moczowego, głodzenie lub niektóre bodźce smakowe, zapachowe albo wzrokowe, a nawet niektóre hiperwitaminozy, problemy z przytarczycami i wiele innych. Ze względu na tak wiele możliwych przyczyn dolegliwości bardzo ważna jest konsultacja z lekarzem i poszerzona diagnostyka.
W diagnostyce przyczyn nudności i wymiotów pomocne będą informacje dostarczone lekarzowi przez pacjenta, w tym te dotyczące okoliczności występowania dokuczliwych objawów. Bardzo ważne są również informacje na temat objawów współistniejących z nudnościami lub wymiotami. Cenną informacją dla lekarza może być już nawet fakt, że u pacjenta występują same mdłości bez wymiotów. Odbijanie to kolejny ważny objaw, który może pomóc w diagnostyce. Niekiedy wspomnianym dolegliwościom towarzyszą też bóle brzucha, wzdęcia czy biegunka, poza tym do rzadkości nie należą zawroty głowy. Również gorączka i wymiotowanie u dorosłych czy u dzieci występują dość często i mogą wskazywać chociażby na grypę żołądkową. Zdarza się, że nudnościom i wymiotom towarzyszą problemy z połykaniem, zgaga, objawy żółtaczki bądź szumy w uszach. Pacjentom może też towarzyszyć bladość, intensywne ślinienie czy większa potliwość ciała. Może też dojść do obniżenia ciśnienia i zmniejszenia częstości akcji serca. Wraz z mdłościami i wymiotami występować mogą również bóle głowy i zaburzenia widzenia, poza tym niekiedy pojawia się też ból w klatce piersiowej. Każdy ze wspomnianych objawów może ukierunkować lekarza na przyczynę dolegliwości. Przykładowo objawy żółtaczki przy mdłościach i wymiotach wskazują na problemy z wątrobą i drogami żółciowymi, a ból w klatce piersiowej z nudnościami może sugerować zawał serca. Szumy w uszach mogą wskazywać z kolei na problemy z błędnikiem itd.
Znaczenie w diagnostyce mają nie tylko objawy towarzyszące nudnościom i wymiotom, ale również okoliczności, w których do nich dochodzi. Przykładowo nudności i odruchy wymiotne rano mogą występować w ciąży, poza tym pojawiają się w efekcie spożycia nadmiernej ilości alkoholu dnia poprzedniego oraz mogą wskazywać na niektóre nowotwory OUN. Jeśli natomiast pacjent ma odruchy wymiotne po jedzeniu, problemem mogą być wrzody żołądka bądź dwunastnicy czy też zapalenie pęcherzyka żółciowego. Nudnościami po jedzeniu objawia się niekiedy też ostre zapalenie trzustki. Jeśli natomiast minie parę godzin od posiłku i dopiero wówczas pojawią się dokuczliwe objawy, może to sugerować niedrożność jelit. Kolejną opcją jest nocne wymiotowanie u dorosłych, które może wiązać się chociażby z refluksem żołądkowo-przełykowym bądź z chorobą wrzodową.
Kolejną ważną kwestią, jeśli chodzi o diagnostykę przyczyny wspomnianych dolegliwości, jest ich charakter. Już sama informacja, że pacjent ma wyłącznie odruch wymiotny bez wymiotów, jest w stanie wiele podpowiedzieć lekarzowi. Wymiotowanie częściowo strawionym pokarmem może wiązać się chociażby z nadwrażliwością pokarmową, ale już pojawienie się krwi w wymiocinach może sugerować chorobę wrzodową bądź żylaki przełyku. Gdy pacjent wymiotuje żółcią, może to być związane z długotrwałymi wymiotami np. w związku z infekcją pokarmową. Wymiotowanie kałem sugeruje natomiast niedrożność przewodu pokarmowego, w tym np. jelita cienkiego. Wymioty można ponadto podzielić na ostre oraz przewlekłe. Ostre najczęściej trwają kilka dni i towarzyszą infekcji, spożytemu w nadmiarze alkoholowi, przyjmowanym lekom, zatruciu itd., natomiast te przewlekłe utrzymują się przez ponad tydzień i mogą wiązać się z poważnymi schorzeniami.
Jak już wcześniej podkreślono, nudności oraz wymioty nie są chorobą, ale mogą wskazywać na wiele poważnych zaburzeń, w tym nawet na zagrożenie życia pacjenta. Wczesne rozpoznanie wspomnianych zaburzeń jest bardzo ważne, podobnie jak szybkie wdrożenie skutecznego leczenia i innych działań zapobiegawczych. Na początku można spróbować domowych sposobów na mdłości i wymioty, a jeśli te okażą się niewystarczające, konieczne mogą być już leki przeciwwymiotne przepisane przez lekarza czy leki celujące w przyczynę dolegliwości. Należy mieć świadomość, że wymioty mogą być dla człowieka niebezpieczne, zwłaszcza jeśli są nasilone i utrzymują się długotrwale. Przede wszystkim mogą w krótkim czasie przyczynić się do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, skutkując odwodnieniem oraz zaburzeniami związanymi z niedoborami elektrolitów. Obfite wymioty stanowią największe zagrożenie dla małych dzieci i pacjentów w podeszłym wieku. Bardzo ważne jest to, aby starać się w tym czasie nawadniać pacjenta, ale zdarza się, że chory wymiotuje nawet wodę i każda próba podania mu nawet niewielkiej ilości płynów kończy się ich zwróceniem. Wówczas nie ma co zwlekać z kontaktem z lekarzem – najlepiej udać się z pacjentem na SOR, gdyż może on wymagać kroplówki.
Zmagając się z nudnościami i wymiotami o znanej i niezagrażającej zdrowiu przyczynie, można postawić na domowe sposoby łagodzenia dokuczliwych objawów. Na mdłości pomocny jest między innymi imbir, poza tym zobojętniająco na kwas żołądkowy działają migdały. Pomocne jest też świeże powietrze, więc warto dobrze wywietrzyć pomieszczenie. W przypadku nudności wsparciem jest też mięta pieprzowa, rumianek i melisa, które korzystnie wpływają na układ pokarmowy. Jeśli jednak domowe sposoby okazują się nieskuteczne, trzeba zgłosić się do lekarza – pomocne może okazać się dobrze dobrane leczenie farmakologiczne. Co jeść i pić na nudności i wymioty? Najlepiej postawić na odpowiednie nawodnienie organizmu wodą niegazowaną – pomocna będzie woda lekko schłodzona. Można też postawić na wspomniane napary ziołowe bądź napój imbirowy, a dodatkowo warto uzupełniać poziom elektrolitów w organizmie. Jeśli chodzi o jedzenie, przy mdłościach i wymiotach należy unikać potraw ciężkostrawnych, aromatycznych, ostrych, słonych czy słodkich. Dieta powinna być lekkostrawna, w przeciwnym razie może nasilić dokuczliwe objawy. Jeśli przełyk i żołądek są podrażnione od wymiotów, na początku dobrze jest postawić na dietę płynną, w tym na przeciery. W miarę ustępowania dolegliwości można wprowadzać miękkie pokarmy stałe (należy dokładnie je gryźć), po czym można stopniowo wracać do normalnego (zdrowego) żywienia.
Krótkotrwałe i nieintensywne nudności i wymioty często wynikają z błędów dietetycznych i zazwyczaj nie są stanem zagrażającym życiu. Zdarza się jednak, że nudności i wymioty wskazują na poważne zaburzenia, więc w żadnym wypadku nie należy ich lekceważyć. Utrzymujące się dłuższy czas lub powracające nudności i wymioty wymagają sprawdzenia. Koniecznie należy zgłosić się do lekarza, jeśli uczucie wymiotne utrudnia codzienne funkcjonowanie lub wymioty są nasilone i grożą odwodnieniem. Pilnie należy skonsultować się ze specjalistą, jeśli pacjent wymiotuje krwią lub występują u niego wymioty fusowate (o konsystencji podobnej do fusów z kawy), a tym bardziej, jeśli są to wymioty z kałem. Wskazaniem do pilnej konsultacji medycznej jest też ból w klatce piersiowej, wysoka gorączka, bardzo dokuczliwy ból brzucha czy inne niepokojące objawy towarzyszące.
Występujące u pacjentów nudności i wymioty mogą mieć wiele przyczyn. W diagnostyce bardzo ważny jest etap wywiadu medycznego, w czasie którego pacjent powinien dostarczyć specjaliście jak najwięcej cennych informacji związanych ze swoim stanem. Podkreśliliśmy już we wcześniejszych akapitach, że poranne odruchy wymiotne mogą mieć nieco inne przyczyny niż chociażby nudności występujące po jedzeniu, poza tym ważny jest charakter wymiotów, ich intensywność i czas utrzymywania się, a także objawy im towarzyszące. Nie bez znaczenia jest stan zdrowotny pacjenta i jego wiek, a nawet takie informacje jak przyjmowane leki i stosowana dieta. Na podstawie uzyskanych w wywiadzie informacji lekarz zdecyduje o dalszej diagnostyce. Zapewne lekarz wykona badanie fizykalne, poza tym pomocne mogą być testy laboratoryjne z krwi, w tym nie tylko morfologia, ale też oznaczenie kreatyniny i mocznika, bilirubiny, poziomu cukru we krwi itd. Lekarz może również skierować pacjenta na badania moczu lub kału, poza tym zasadne może być wykonanie USG lub RTG jamy brzusznej albo endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego. W diagnostyce niekiedy wykorzystuje się też tomografię komputerową i rezonans magnetyczny, a także wiele innych badań, zależnie od podejrzeń lekarza co do przyczyny dolegliwości pacjenta.
Pacjentów, którzy mają nudności i wymioty, przede wszystkim należy leczyć przyczynowo, czyli celując w źródło problemu, gdyż jego niewyeliminowanie może sprawiać, że problem będzie powracać lub wręcz narastać. Dodatkowo wdraża się leczenie objawowe, czyli leki przeciwwymiotne dobrane indywidualnie przez lekarza. Na nudności i wymioty pomocne mogą być chociażby leki przeciwhistaminowe – popularnie stosowane są one np. w przypadku pacjentów zmagających się z chorobą lokomocyjną. Do innych leków na nudności i wymioty można zaliczyć środki bazujące na antagonistach dopaminy bądź serotoniny. Nie lekceważ pojawiających się nagminnie mdłości. Częste wymiotowanie nie jest objawem, który można uznać za „normalny”. Skonsultuj swoje dolegliwości z lekarzem jak najszybciej, by uzyskać profesjonalną pomoc. Mdłości i wymioty utrudniają Ci dotarcie do lekarza przyjmującego stacjonarnie? To również nie jest problem, gdyż ze specjalistą możesz skonsultować się także zdalnie, nie wychodząc z domu. Na portalu tendoktor.pl możesz liczyć na profesjonalne konsultacje online. W razie potrzeby lekarz może wystawić Ci e-skierowanie na potrzebne badania bądź e-receptę na potrzebne w danym przypadku leki, które zredukują przykre objawy. Nie zwlekaj zatem z kontaktem i już dziś wypełnij formularz! Bibliografia: