Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Świerzb to dermatologiczna choroba pasożytnicza wywoływana przez świerzbowca ludzkiego. Dotyka głównie osoby często przebywające w miejscach o wątpliwych warunkach sanitarnych, ale występuje nie tylko tam. Łatwo szerzy się w skupiskach ludzkich – w tym w przedszkolach czy placówkach opiekuńczych.
Osoby, u których wystąpią objawy tej choroby, nie powinny zwlekać z wizytą u lekarza. Choć świerzb jest uznawany za chorobę wstydliwą, nie należy odkładać konsultacji ze specjalistą, gdyż w jego przypadku ważne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia. Z lekarzem możesz się skonsultować bez wychodzenia z domu, korzystając z portalu tendoktor.pl – w razie stwierdzenia wskazań i wykluczenia przeciwwskazań może wystawić on e-receptę na potrzebne leki. Już dziś umów się na konsultację online i zaoszczędź sobie niepotrzebnego stresu.
Objawy świerzbu są dość charakterystyczne, co sprawia, że raczej nie sposób ich przeoczyć, chociaż niekiedy choroba ta bywa mylona z innymi schorzeniami. Jednym z symptomów jest uciążliwy świąd skóry, który ma tendencję do nasilania się w godzinach nocnych, gdy ciało rozgrzeje się pod kołdrą. Oprócz świądu występują zmiany skórne w formie pęcherzyków i grudek. Można wyróżnić różne typy świerzbu, które różnią się nieco przebiegiem, lokalizacją i nasileniem zmian skórnych. Prawidłowa diagnoza jest bardzo ważna, ponieważ różne rodzaje tej choroby leczy się w inny sposób. Objawy świerzbu stanowią wskazanie do pilnej konsultacji medycznej i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Nie marnuj czasu, zastanawiając się, czy świerzb jest zaraźliwy i czy może sam przejść – nieleczona choroba może się bowiem pogłębiać, a zarażony pacjent stanowi zagrożenie dla otoczenia, gdyż pasożyty łatwo się przenoszą. Więcej informacji na temat świerzbu znajdziesz poniżej.
Świerzb jest pasożytniczą chorobą skóry, która bywa bardzo uciążliwa. Wywołuje ją świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei). Pasożyt ten należy do rodziny roztoczy. Świerzbowiec żyje na skórze i w naskórku – samice drążą w naskórku tunele, w których następnie składają jaja. Pacjent zmagający się ze świerzbem odczuwa przede wszystkim uporczywy świąd skóry nasilający się zwłaszcza w nocy, co jest efektem nie tylko działania pasożyta, lecz także odpowiedzi układu immunologicznego na jego obecność. Świąd nie jest jednak jedynym objawem. Co jeszcze może świadczyć o świerzbie?
Świerzb jest chorobą powszechną na całym świecie. Można go spotkać szczególnie w ubogich regionach, gdzie poziom sanitarny i poziom higieny osobistej są stosunkowo niskie. Bardzo dużo przypadków zarażenia świerzbowcem odnotowuje się w rejonach tropikalnych i subtropikalnych, gdzie mogą dotykać nawet 50% populacji. Świerzb nie dotyczy jednak wyłącznie uboższej części społeczeństwa czy osób mieszkających w tropikach. Biorąc pod uwagę, jak łatwo przenosi się ta choroba, nie jest niczym dziwnym, że pojawia się również nagminnie w krajach i na obszarach wysoko rozwiniętych – zwłaszcza w przedszkolach, żłobkach, domach opieki, internatach itd. Przenoszeniu świerzbu sprzyjają duże skupiska ludzi, dlatego można się nim zarazić nawet w komunikacji miejskiej.
Świerzbowiec ludzki (Sarcoptes scabiei) jest zewnątrzpasożytniczym roztoczem atakującym człowieka. Występuje u niego dymorfizm płciowy – samice pasożyta są większe, a samce mniejsze. Poza tym zauważa się sporo różnic w ich budowie. Samce bytują na powierzchni ciała żywiciela, podczas gdy samice drążą w naskórku szczeliny, gdzie składają jaja. Świerzbowiec odżywia się zrogowaciałą warstwą naskórka i płynem tkankowym. Samice świerzbowca są zapładniane przez samce na powierzchni skóry żywiciela, a następnie drążą tunele w warstwie rogowej naskórka, gdzie składają około 2–5 jaj na dobę.
Dorosła samica żyje około 4 tygodni i w tym czasie może złożyć nawet 30–50 jaj. Po około 3 dniach od złożenia jaj wylęgają się z nich larwy, które przemieszczają się następnie na powierzchnię skóry. By dojrzeć do postaci dorosłej i móc się rozmnażać, potrzebują około 2–3 tygodni. W klasycznej postaci choroby w naskórku chorego można znaleźć 10–12 dorosłych samic, jednak osoby zmagające się ze świerzbem norweskim zwykle mają więcej pasożytów.
Odpowiedź na pytanie, czy świerzb jest zaraźliwy, jest prosta: tak. Świerzbem można się zarazić, a co więcej – jest to bardzo łatwe, gdyż świerzbowce są powszechne. Choć choroba jest stereotypowo kojarzona z krajami ubogimi, świerzb występuje niemal wszędzie. Jak można się zarazić świerzbem? Wystarczy bezpośredni kontakt z osobą chorą. Mowa na przykład o kontaktach seksualnych, ale nie tylko.
Co ważne, świerzbem można się zarazić nie tylko przez kontakt bezpośredni, ale także poprzez dotykanie przedmiotów, z których korzystała chora osoba. Wystarczy z nią przebywać lub mieszkać, aby też się zarazić. Pasożyty przenoszą się najłatwiej na osoby śpiące pod tą samą pościelą, używające tych samych ręczników, zabawek, odzieży, a nawet mebli tapicerowanych. Właśnie dlatego tak łatwo zarażają się dzieci w żłobkach czy przedszkolach. Trzeba też zaznaczyć, że pasożyt może przeżyć na takich przedmiotach nawet kilka dni, więc nie trzeba się nawet spotkać z chorą osobą, aby zarazić się świerzbem.
Świerzb u człowieka nie będzie widoczny bezpośrednio po zarażeniu. Przy pierwszym kontakcie z chorobą objawy pojawiają się najczęściej dopiero po około 1–2 miesiącach, natomiast przy kolejnych zarażeniach zwykle są widoczne szybciej: zaledwie po kilku dniach.
Świerzb daje dość nasilone objawy, które trudno przeoczyć. W sieci można znaleźć wiele artykułów dotyczących tego, jakie objawy daje świerzb i jak wygląda na skórze, zatem w wielu przypadkach łatwo rozpoznać go samodzielnie, jeszcze przed wizytą u lekarza. Odradza się jednak samodiagnozę, gdyż istnieje więcej chorób, które mają podobne objawy. Niejednokrotnie świerzb bywa mylony z innymi schorzeniami, więc przy niepokojących objawach zdecydowanie należy zasięgnąć porady lekarza.
Za objawy schorzenia odpowiadają zarówno bytujący w naskórku pasożyt, jak i odpowiedź układu immunologicznego chorego. Podstawowym objawem choroby jest świąd – gdy u pacjenta występuje świerzb, początkowe stadium choroby to właśnie bardzo uciążliwe swędzenie skóry. Świąd nasila się, gdy temperatura ciała rośnie. Można to zauważyć na przykład w nocy – kiedy ciało jest przykryte kołdrą, zwiększa się ruchliwość pasożyta. Objawy te są bardzo uciążliwe, gdyż zakłócają sen, sprawiają, że pacjent wybudza się w nocy, a w konsekwencji rano jest niewyspany, zmęczony i rozdrażniony – to natomiast wpływa negatywnie na jego zdolność koncentracji i ogólnie zaburza codzienne funkcjonowanie.
Istnieją też inne objawy, które są charakterystyczne dla zarażenia świerzbem. Mowa o zmianach skórnych, które mogą się pojawiać na różnych częściach ciała. Można do nich zaliczyć grudki i nadżerki, a także ślady i rany po rozdrapaniu skóry oraz strupy. Charakterystyczne są również drążone przez świerzbowce liniowe korytarze w naskórku w miejscach, które zaatakował świerzb. Wysypka w postaci grudek często występuje na prąciu i mosznie u mężczyzn lub brodawkach sutkowych u kobiet. Jeśli chodzi o miejsca bytowania świerzbowca, jest ich jednak dużo więcej. Zmiany skórne pojawiają się między łopatkami, częsty jest też świerzb na głowie, świerzb na twarzy, świerzb między palcami oraz na powierzchniowej części dłoni, a oprócz tego świerzb na nogach czy podeszwach stóp. Do rzadkości nie należy też świerzb na pośladkach czy wspomnianych już okolicach płciowych. Ze względu na to, że świerzbowiec preferuje miejsca wilgotne i ciepłe, do rzadkości nie należy również świerzb pachwin.
Można wyróżnić kilka rodzajów świerzbu. Zaliczają się do nich:
Objawy zarażenia świerzbowcem są dość charakterystyczne, jednak zdarza się, że bywają mylone z innymi schorzeniami. Początki świerzbu niekiedy myli się z alergią, jednak na tym nie koniec. Z czym można pomylić świerzb? Do chorób często mylonych ze świerzbem zalicza się między innymi kontaktowe zapalenie skóry. Podobne objawy mogą również dawać łojotokowe zapalenie skóry bądź łuszczyca. Świerzb bywa też czasem mylony z rybią łuską, wszawicą, osutką polekową bądź chorobą Dariera.
Jeśli pacjent ma objawy, które mogą sugerować świerzb, powinien się zgłosić na konsultację lekarską. Rozpoznania dokonuje się na podstawie wywiadu z pacjentem oraz badania jego zmian skórnych, które zwykle są dla lekarza na tyle charakterystyczne, że z ich sklasyfikowaniem nie ma większego problemu. Niekiedy pacjentom zleca się też wykonanie testu na świerzb, który polega na pobraniu zeskrobin naskórka i obejrzeniu ich pod mikroskopem – brak pasożytów w badanej próbce nie jest jednak podstawą do wykluczenia choroby.
Nie istnieją skuteczne domowe sposoby na świerzb, więc w tym przypadku nie warto próbować się leczyć na własną rękę. Pacjent powinien się zgłosić do lekarza po odpowiednio dobrane leki. Oprócz leków niezbędne jest również dokładne oczyszczenie mieszkania i przedmiotów, z których korzystała osoba zarażona. Konieczne jest wypranie ubrań, pościeli i ręczników w wysokiej temperaturze, a także ich wyprasowanie. Jeśli przedmioty używane przez chorego nie mogą być w ten sposób oczyszczone, najlepiej jest je zamknąć w szczelnym worku na min. 3 doby bądź zamrozić na 12 godzin. Ważne jest też dokładne odkurzenie mieszkania – zwłaszcza dywanów i tapicerowanych mebli.
Jak podkreślono wcześniej, świerzb nie dotyczy tylko społeczeństw ubogich – szerzy się również w krajach wysoko rozwiniętych – w tym szczególnie wśród dzieci i osób przebywających w placówkach opiekuńczych. Profilaktyka świerzbu to przede wszystkim przestrzeganie zasad higieny osobistej. Należy unikać współdzielenia przedmiotów osobistych, takich jak ręczniki, obuwie, odzież, czy pościel. Należy również unikać chodzenia boso w takich miejscach jak hotele, baseny czy przebieralnie.
Profilaktyka to także przestrzeganie innych zasad higienicznych. Należy pilnować częstego i dokładnego mycia rąk – nie tylko w domu, ale także poza nim. Nie bez znaczenia jest również częste i dokładne pranie odzieży oraz pościeli, a także dbanie o czystość stosowanych akcesoriów higienicznych.
Z chorobą należy walczyć, ponieważ przyczynia się do uciążliwego świądu, a rozdrapywanie zmian skórnych może skutkować nadkażeniem bakteryjnym. Ponadto świerzb może się wiązać z wieloma innymi powikłaniami – w tym również bardzo groźnymi. Nie należy go zatem lekceważyć. Nie powinno się czekać, aż choroba sama ustąpi, gdyż tak się nie stanie – świerzb nie zniknie samoczynnie, a jedyną opcją na wygranie z nim jest wdrożenie odpowiednio dobranego leczenia.
Drapanie skóry przy świerzbie może prowadzić do wtórnych infekcji oraz zliszajowacenia skóry. Nieleczona choroba przyczynia się też czasem do powstawania czyraków. Może ponadto prowadzić do zapalenia tkanki podskórnej, a nawet sprzyjać zapaleniu naczyń limfatycznych. Należy też dodać, że świerzb może się przyczyniać do wystąpienia problemów psychicznych, więc należy zacząć z nim walczyć możliwie najszybciej po zaobserwowaniu objawów. Jeśli chodzi o psychologiczne aspekty związane ze świerzbem, pacjenci często zmagają się z poczuciem wstydu, a poza tym towarzyszy im dyskomfort psychiczny, skąd jest już bardzo blisko do zachwiania równowagi emocjonalnej, depresji i innych dolegliwości.
Jeśli podejrzewasz, że chorujesz na świerzb, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Leczenie najlepiej rozpocząć jak najszybciej, zanim jeszcze choroba się nasili. W leczeniu świerzbu zewnętrznie stosuje się między innymi permetrynę, benzoesan benzylu, a także krotamiton bądź maść siarkową. W niektórych przypadkach zasadne może być również wdrożenie leków ogólnych – doustnie przyjmuje się na przykład iwermektynę.
Co ważne, leczenie powinno obejmować wszystkich domowników osoby chorej i jej partnerów seksualnych – bez względu na to, czy mają objawy choroby, czy nie. Zazwyczaj leczenie świerzbu nie jest trudne, o ile w porę wdroży się odpowiednio dobrane metody kuracji. Ważne jest jednak nie tylko samo leczenie, ale także dezynfekcja ubrań i przedmiotów, z którymi chory miał styczność.
Niekiedy pacjenci nie wiedzą, jak poznać, że świerzb jest wyleczony, gdyż zdarza się, że po zwalczeniu choroby świąd utrzymuje się jeszcze przez kilka, a nawet kilkanaście tygodni. Na świąd poświerzbowcowy działają jednak dobrane przez lekarza leki przeciwhistaminowe bądź glikokortykosteroidy.
Jeśli masz objawy zarażenia świerzbowcem, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Z chorobą można wygrać, ale nie ma na co czekać – na pewno nie minie sama, a nieleczona może się nasilać i mieć działania niepożądane. Z lekarzem możesz się skonsultować również online – na przykład poprzez stronę tendoktor.pl. W razie konieczności specjalista wystawi Ci skierowanie na badania bądź e-receptę na potrzebne leki na świerzb, dzięki czemu szybko wdrożysz działania zaradcze. Umów wizytę online z możliwością otrzymania e-recepty już teraz!
Bibliografia: