Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Menopauza oznacza zakończenie wieku reprodukcyjnego kobiety, czyli ustanie czynności jej jajników. Mowa o niej, gdy od ostatniej miesiączki minie 1 rok. Menopauza nie pojawia się jednak z dnia na dzień. Wygaśnięcie jajników mogą poprzedzać lata zmian hormonalnych, które stopniowo będą przygotowywać kobiecy organizm do nowego stanu. Te znów często wiążą się z wieloma uciążliwymi objawami.
Okres przedmenopauzalny wiąże się ze sporą liczbą różnych dolegliwości o mniejszym lub większym nasileniu, które towarzyszą kobiecie. Można wtedy zauważyć zmiany związane z cyklem menstruacyjnym i miesiączkami, jednak na tym nie koniec. Pojawiają się też wahania nastroju, uderzenia gorąca czy wzmożona potliwość, poza tym kobieta ma tendencję do przybierania na wadze, jest osłabiona, a jej libido spada. Oczywiście każda kobieta przez przekwitanie przechodzi nieco inaczej – niektóre pacjentki niemal nie odczuwają dolegliwości związanych ze zmianami hormonalnymi, a inne mają problemy z normalnym funkcjonowaniem, ponieważ objawy są u nich szczególnie nasilone. Co należy wiedzieć o menopauzie i poprzedzającym ją okresie? Kiedy pojawia się menopauza i jak się objawia? W jaki sposób można radzić sobie z jej nasilonymi objawami i kiedy konieczne jest leczenie? Więcej informacji na ten temat można znaleźć poniżej.
Z wiekiem organizm każdego człowieka przechodzi pewne zmiany. Najbardziej jest to widoczne w okresie dojrzewania, gdy ciało powoli osiąga dojrzałość płciową, stając się gotowe na potomstwo. Okres płodności również ma swoje granice – u kobiety wraz z wiekiem stopniowo płodność zanika, by w pewnym momencie całkowicie się wyciszyć. Menopauza to właśnie taki czas w życiu każdej kobiety, gdy aktywność jej jajników zanika, skutkując końcem płodności. O całkowitym ustaniu czynności jajników mowa, gdy kobieta ostatnią miesiączkę miała 1 rok wcześniej i od tego czasu nie miała już żadnych krwawień menstruacyjnych. Zanim jednak do tego dojdzie, może minąć sporo czasu, gdy organizm powoli będzie się przygotowywać na zmiany. Okres okołomenopauzalny jest stanem związanym z intensywnymi zmianami hormonalnymi, które nie są bez znaczenia, jeśli chodzi o funkcjonowanie całego organizmu i jego kondycję, a także samopoczucie kobiety i komfort jej życia.
Objawy menopauzy dobrze skonsultować z lekarzem, zwłaszcza jeśli pojawiają się zbyt szybko lub są dokuczliwe. Jeśli zatem zmagasz się z dokuczliwymi symptomami, a stosowana suplementacja i leki dostępne bez recepty na niewiele się zdają, nie zwlekaj i od razu zgłoś się do lekarza, który zaproponuje odpowiednie leczenie. By kontynuować ustalone leczenie, ze specjalistą można konsultować się również online. Korzystając z portalu tendoktor.pl, można nie tylko skorzystać z konsultacji z lekarzem na odległość, ale i otrzymać e-receptę na potrzebne do kontynuowania swojej terapii leki. Wszystko to bez wychodzenia z domu i żmudnych prób rejestracji wizyty. Umów się już teraz na e-wizytę!
Nie da się podać jednego wieku, w którym u każdej kobiety pojawia się menopauza, ponieważ stan ten przebiega indywidualnie i może pojawiać się w różnym wieku. Najczęściej zmiany hormonalne u kobiet pojawiają się w wieku 45–55 lat, przy czym nie jest to sztywny zakres wiekowy, ponieważ są kobiety, u których menopauza pojawia się nieco później lub nieco wcześniej. Zdarza się, że pojawiają się zmiany hormonalne po 40., a niekiedy nawet sama menopauza pojawia się w wieku 35 lat, zatem warto uważnie obserwować swój organizm i reagować na wysyłane przez niego sygnały. Ważne też jest regularne odwiedzanie ginekologa, aby kontrolować swój stan zdrowia i płodność.
Wcześniej wspomnieliśmy o zmianach hormonalnych związanych ze stopniowym wyciszaniem się funkcji jajników, przy czym warto podkreślić, że do menopauzy przyczyniają się czasami też inne czynniki. Przedwczesna menopauza u kobiety może pojawić się z różnych przyczyn. Mowa, chociażby o leczeniu onkologicznym, które ma wpływ na cały organizm i może uszkadzać też jajniki, mowa też o wykonywanych operacjach ginekologicznych (np. usunięcie jajników). Za problem może odpowiadać również pierwotna niewydolność jajników, poza tym na jajniki mogą mieć wpływ także niektóre z przyjmowanych przez kobietę leków.
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, menopauza, czy też przekwitanie, to ostateczne ustanie czynności jajników. Menopauza nie pojawia się z dnia na dzień – poprzedzają ją różne fazy, a te mogą trwać u kobiety latami. Organizm stopniowo spowalnia cykle reprodukcyjne, przygotowując się na ich całkowite zatrzymanie. Z wiekiem u kobiety jajniki wytwarzają coraz mniejszą ilość estrogenu. Spadek ilości estrogenu rzutuje natomiast nie tylko na miesiączki, ale również na funkcjonowanie całego organizmu, powodując sporo zmian fizycznych. Klimakterium, określane również jako przekwitanie, często trwa latami i wiąże się ze stopniowym wyciszaniem czynności jajników. Można wyróżnić różne etapy zmian zachodzących w ciele kobiety:
Istnieje wiele wczesnych objawów przekwitania, na które warto zwrócić uwagę, by wiedzieć, że w ciele kobiety pojawiają się już zmiany prowadzące do ustania czynności jajników. W okresie przedmenopauzalnym może pojawić się sporo symptomów mających związek ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w ciele kobiety. Za wspomniane objawy odpowiada m.in. spadek poziomu estrogenu. Już na tym etapie mogą u kobiety pojawić się nieregularne miesiączki. Do rzadkości nie należą również plamienia w okresie przedmenopauzalnym. Ponadto cykle stają się inne niż dotychczas, w tym zwykle dłuższe, ale niekiedy i krótsze, poza tym może się zmieniać obfitość krwawienia miesiączkowego. Zdarza się w tym czasie, że miesiączka pojawia się co kilka miesięcy, ale może pojawiać się też częściej niż wcześniej – np. co dwa tygodnie. Niejednokrotnie kobiety zadają sobie też pytanie, jak długo może trwać miesiączka w okresie przekwitania, co uzasadnione jest tym, że pojawiają się u nich uciążliwe krwawienia miesiączkowe trwające nawet po 2–3 tygodnie.
Oprócz zmian w miesiączkowaniu niekiedy kobieta może zauważyć również inne zmiany związane z okresem przedmenopauzalnym. Można do nich zaliczyć uderzenia gorąca i wzmożoną potliwość, a także zaburzenia snu. Do rzadkości nie należą również wahania nastroju i większa drażliwość, poza tym w okresie tym może pojawić się już problem suchości pochwy i spadku libido. Dojść mogą do tego również problemy z koncentracją czy pamięcią, poza tym pojawiają się dolegliwości dermatologiczne – skóra staje się bardziej skłonna do utraty wody, a zmarszczki stają się bardziej widoczne. Objawy takie jak bóle i zawroty głowy, bóle piersi czy pleców, a także sztywność stawów, również mogą pojawiać się w tym okresie.
Każda kobieta przechodzi okres przedmenopauzalny nieco inaczej i mowa tu nie tylko o wieku, w którym zaczynają się zmiany hormonalne, ale również o występujących przed menopauzą objawach oraz o ich nasileniu. Można zaliczyć do nich między innymi:
Rodzaj zmian towarzyszących przekwitaniu oraz ich intensywność jest kwestią indywidualną. Są kobiety, które ten etap w życiu przechodzą dość łagodnie, ale są również kobiety, dla których menopauza może być bardzo ciężkim czasem rzutującym na ich samopoczucie i ogólną kondycję. Gdy pojawia się menopauza, ciągle plamienia mogą być uciążliwe dla wielu pacjentek, poza tym sporo kobiet uskarża się na wahania ciśnienia przy przekwitaniu. Wiele pacjentek uskarża się również na uciążliwe wahania nastroju i uderzenia gorąca, czy też na nieprzyjemne zimne dreszcze, a menopauza na domiar złego niejednokrotnie może przyczyniać się do wzrostu masy ciała w związku ze spowolnionym metabolizmem. Jest również wiele innych, uciążliwych dolegliwości, z którymi może wiązać się menopauza, a osłabienie czy rozdrażnienie to tylko niektóre z nich – problemem może stać się również większa tendencja do infekcji układu moczowo-płciowego.
Należy pamiętać, że nie wszystkie objawy menopauzy są swoiste. Niektóre z dolegliwości mogą mieć związek z innymi schorzeniami czy stanami (np. zaburzenia gospodarki hormonalnej), zatem pojawienie się samych objawów nie świadczy jeszcze o przekwitaniu – należy zgłosić się do lekarza, by wykonać poszerzoną diagnostykę.
Kobieta, która zauważy u siebie objawy menopauzy, może wykonać test na menopauzę. W aptece można znaleźć sporo testów, które można wykonać w warunkach domowych. Ich wykonanie i analiza wyników są zbliżone do wykonywania testów ciążowych – testy wykrywają w tym przypadku inny hormon, a mianowicie podwyższony poziom FSH w moczu kobiety. Testy na menopauzę z apteki wyróżniają się dużą dokładnością, więc przy niepokojących objawach warto taki test wykonać. Trzeba pamiętać, że ich wyniki mogą zaburzać, chociażby stosowane przez pacjentkę leki, w tym środki hormonalne i antykoncepcja hormonalna, poza tym na wynik mogą wpływać zaburzenia pracy przysadki i wiele innych czynników. Wyniku testu domowego nie należy zatem traktować jako ostatecznej diagnozy, a raczej jako wskazanie do dalszych badań. W celu potwierdzenia menopauzy najlepiej udać się do ginekologa, który wykona USG przezpochwowe. Ginekolog zleci zapewne też oznaczenie poziomu hormonów płciowych i FSH – przy menopauzie poziom estrogenów maleje, a FSH rośnie.
Nie w każdym przypadku zaleca się ingerować w menopauzę. To naturalny stan, który czeka każdą kobietę i zdaniem wielu specjalistów nie powinien być leczony, jeśli przebiega prawidłowo. Zdarza się, że leczenie jest wskazane, a może to wiązać się z różnymi przyczynami. Przede wszystkim leczenie może być zasadne, jeśli u kobiety menopauza pojawia się zbyt wcześnie, czyli przed 40. rokiem życia. Tu trzeba zaznaczyć, że brak okresu w tym wieku nie musi być związany z menopauzą – może również wskazywać na wiele innych schorzeń, które wymagają interwencji medycznej, zatem nie należy zwlekać z kontaktem z lekarzem. Wskazaniem do leczenia mogą być również nasilone objawy, które są dla kobiety dokuczliwe. Warto wtedy skonsultować się z lekarzem, ponieważ intensywność dolegliwości można złagodzić, przez co funkcjonowanie kobiety może być łatwiejsze, a jej samopoczucie znacznie lepsze.
Można wyróżnić wiele metod, które wdraża się, aby przekwitanie było dla kobiety mniej dokuczliwe. Za najskuteczniejszą metodę uważa się hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Wiąże się ona z przyjmowaniem przez kobietę hormonów, których poziom przy przekwitaniu maleje. Rodzaj przyjmowanych hormonów i ich dawkę powinien ustalić lekarz, podobnie jak schemat prowadzenia terapii. HTZ rekomenduje się rozpocząć w okresie okołomenopauzalnym, a terapia nie powinna być prowadzona dłużej niż kilka lat. Nadmiar estrogenów po menopauzie nie jest wskazany i może wiązać się z większym ryzykiem rozwoju nowotworów hormonozależnych.
Oprócz terapii hormonalnej są dostępne też inne metody łagodzenia objawów towarzyszących przekwitaniu. Można do nich zaliczyć przede wszystkim preparaty roślinne, które są dostępne bez recepty. Zawierają one fitoestrogeny, które są podobne do kobiecych estrogenów. Także stosowanie fitoestrogenów powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, mimo że środki je zawierające często są dostępne bez recepty. W środkach dostępnych na rynku można znaleźć m.in. fitoestrogeny z koniczyny czerwonej, fitoestrogeny z soi, czy też z nasion siemienia lnianego.
Przy problemach związanych z przekwitaniem stosuje się również środki objawowe. Przy suchości pochwy pomocne mogą być lubrykanty lub dopochwowe globulki nawilżające z kwasem hialuronowym. Należy działać również, wtedy gdy pojawią się objawy chorób, którym sprzyja menopauza. Zmiany hormonalne zwiększają na przykład ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego czy osteoporozy, poza tym rośnie ryzyko miażdżycy i cukrzycy typu 2. Choroby te, jeśli się pojawią, wymagają leczenia zgodnego z zaleceniami specjalisty.
Kobieta wchodząca w okres przekwitania powinna dbać o siebie. Należy skupić się m.in. na zdrowej diecie, aktywności fizycznej oraz ogólnie na zdrowym trybie życia. Nie bez znaczenia są w tym wieku również regularnie wykonywane badania profilaktyczne.
Leki hormonalne stosowane przy menopauzie są wydawane na receptę. Wymagają wcześniejszego wykonania odpowiednich badań i ustalenia leczenia dostosowanego do potrzeb danej pacjentki. Wspomniane leki mogą odpowiadać za spadek poziomu estrogenów, łagodząc lub eliminując związane z nim objawy. W większości leki HTZ to preparaty dwuskładnikowe, w których składzie można znaleźć estrogeny i progestageny. Dostępne leki hormonalne różnią się nie tylko składem, ale też postacią. Są dostępne w tabletkach, plastrach, preparatach dopochwowych i w zastrzykach, a nawet w aerozolu, dzięki czemu łatwiej dopasować je do potrzeb i predyspozycji danej kobiety.
Jeśli zmagasz się z dokuczliwymi objawami menopauzy i interesuje Cię HTZ, nie zwlekaj z kontaktem z lekarzem. Zleci on potrzebne badania, przeanalizuje ich wyniki i ustali ewentualny schemat terapii, dobierając odpowiednie dla Ciebie leki i ich dawkowanie. W czasie terapii w razie konieczności możesz korzystać również z konsultacji zdalnych. Może to być pomocne, gdy terminy do lekarza przyjmującego stacjonarnie będą odległe, a pilnie będzie Ci potrzebna e-recepta na leki niezbędne do kontynuowania swojej terapii bez zbędnych przerw. Stawiając na konsultacje z lekarzem za pośrednictwem portalu tendoktor.pl, nie musisz martwić się długim oczekiwaniem na wolny termin – nie musisz też rezerwować konsultacji z wyprzedzeniem. Wypełnij specjalnie przygotowany formularz już teraz!
Bibliografia: