Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Choroba zwyrodnieniowa stawów należy do schorzeń rzutujących na jakość życia pacjentów oraz ich sprawność. Może obejmować różnorodne stawy, a do jej rozwoju dochodzi w wyniku zaburzeń chrząstki stawowej, której funkcją jest amortyzowanie ruchów w stawie. Choroba objawia się bólem i sztywnością stawu, ograniczeniem jego ruchomości i zniekształceniem stawu.
Schorzenie może dotknąć każdego, chociaż zdecydowanie częściej dotyczy osób starszych, poza tym istnieją pewne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo jego wystąpienia – przykładem może być otyłość lub uprawianie sportu obciążającego stawy. Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów mogą rzutować na jakość życia pacjenta i jego sprawność, dlatego bardzo ważne jest, aby zgłosić się do lekarza, jeszcze zanim schorzenie ulegnie nasileniu. Wdrożenie dobrze dobranych do stanu pacjenta działań w odpowiednio szybkim czasie jest kluczowe, by pacjent mógł funkcjonować normalnie w przyszłości. Na jakie objawy choroby zwyrodnieniowej stawów należy szczególnie zwrócić uwagę? Jak dochodzi do zwyrodnienia stawów i czy można mu zapobiec? Informacje na ten temat zebraliśmy poniżej. Wspominamy również, jak leczyć chorobę zwyrodnieniową stawów.
Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) to schorzenie układu ruchu związane z zaburzeniami chrząstki stawowej oraz uszkodzeniami elementów struktury stawów i elementów najbliższych. Należy do najczęstszych chorób stawów i jednocześnie jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności i ciężkiego kalectwa. Pojawia się w efekcie braku równowagi między odbudowywaniem chrząstki stawowej a jej niszczeniem. Choroba wiąże się z ograniczeniem ruchomości stawu i dolegliwościami bólowymi, a także szeregiem innych objawów, które rzutują na komfort życia pacjenta i jego sprawność. Zwyrodnienie stawów jest chorobą przewlekłą i nieodwracalną. Na wiele czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia, pacjent ma wpływ, zatem można częściowo zapobiegać chorobie. Są też jednak czynniki prowadzące do schorzenia, które nie zależą od pacjenta.
Choroba zwyrodnieniowa stawów najczęściej dotyczy pacjentów starszych, chociaż coraz częściej obserwowana jest również u osób młodych. Wraz z wiekiem rośnie ryzyko jej wystąpienia. Można zauważyć, że zapadalność na to schorzenie jest nieco większa, jeśli w rodzinie pacjenta występował problem ze zwyrodnieniem stawów. Najczęściej pierwsze objawy choroby pojawiają się u pacjentów w wieku 40–60 lat, dotycząc jednego ze stawów. Pacjent nie odczuwa na początku dolegliwości przez cały czas – pojawiają się one wyłącznie w czasie aktywności obciążającej daną partię ciała. Z czasem jednak choroba zwyrodnieniowa stawów zaczyna dawać o sobie znać również w spoczynku, stając się bardzo uciążliwą dla pacjenta. Choroba przebiega w różnych stadiach. Charakterystyczne są dla niej okresy stabilizacji, gdy dolegliwości występują jedynie w czasie wykonywania ruchu, jak i okresy zaostrzeń, gdy objawy schorzenia ulegają nasileniu, występując również w spoczynku i w nocy, a także wiążąc się ze zmianą obrysu stawu.
Biorąc pod uwagę, co to jest zwyrodnienie stawów i jak postępuje, zaobserwowanie u siebie objawów choroby stanowi wskazanie do konsultacji z lekarzem i możliwie najszybszego wdrożenia odpowiedniego leczenia. Dobrze dobrana terapia może poprawić komfort życia pacjenta, ułatwiając mu codzienne funkcjonowanie. Pacjent w czasie swojej terapii może konsultować się również z lekarzem na odległość. Portal tendoktor.pl umożliwia konsultacje z lekarzem online z możliwością otrzymania e-recepty online na leki potrzebne do kontynuowania dobranej terapii.
Choroba zwyrodnieniowa stawów pojawia się, gdy wystąpią z jakiegoś powodu zaburzenia chrząstki stawowej, a konkretnie zaburzenia dotyczące jej ilości bądź jakości. W normalnych warunkach zadaniem chrząstki stawowej jest ułatwianie ruchów stawowych. Chrząstka amortyzuje ruchy w stawach, przeciwdziałając ocieraniu się kości o siebie nawzajem. Jeśli ilość chrząstki stawowej jest niewystarczająca lub jej jakość odbiega od prawidłowej, pojawiają się zaburzenia związane z pracą stawu. Przede wszystkim może dojść do uszkodzenia kości w stawie, poza tym zagrożona jest też torebka stawowa, a także mięśnie otaczające staw, więzadła i ścięgna. W efekcie przy próbach ruchu stawem pojawiają się dolegliwości bólowe, poza tym pacjent odczuwa nieprzyjemną sztywność stawu. Choroba zwyrodnieniowa stawów może ponadto prowadzić do zniekształcenia obrysów stawu, a po czasie wiąże się ze znacznym obniżeniem ruchomości danej partii ciała.
Choroba zwyrodnieniowa stawów może wystąpić z różnorakich powodów, w tym zarówno nabytych w związku z chorobami czy urazami, jak i tych o nieznanych przyczynach. Pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawów to schorzenie o nieznanej przyczynie. Ryzyko jej wystąpienia rośnie wraz z wiekiem pacjenta. W tym przypadku pacjent nie ma wpływu na swoją chorobę. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów to natomiast schorzenie mające konkretne przyczyny. Może wystąpić w efekcie zakażenia bądź urazu, poza tym może towarzyszyć niektórym chorobom stawów, w tym RZS. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów (idiopatyczna) może mieć też związek z chorobami takimi jak cukrzyca, poza tym może wiązać się z wrodzonymi nieprawidłowościami w budowie stawu.
Schorzenie może rozwijać się u pacjenta latami, obejmując jeden lub więcej stawów. Często przez długi czas nie daje zauważalnych objawów, ale gdy te już się pojawią, mogą bardzo negatywnie odbić się na codziennym funkcjonowaniu chorego i jego samodzielności.
Można wyróżnić wiele czynników ryzyka, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę zwyrodnieniową stawów. Można do nich zaliczyć:
Zdarza się, że choroba przez długi czas nie daje niepokojących dolegliwości w postaci bólu. Należy jednak zwracać uwagę na pojawiające się strzykania w stawach czy trzaski. Na początku zwyrodnienie stawu daje o sobie znać wyłącznie, gdy pacjent jest aktywny i obciąża dany obszar ciała. Z czasem jednak objawy choroby stają się bardziej zauważalne, dokuczając choremu przy łagodnych aktywnościach, a w miarę postępu schorzenia stają się dokuczliwe również w spoczynku. Można wyróżnić wiele różnorodnych objawów charakterystycznych dla choroby zwyrodnieniowej stawów. Przede wszystkim schorzenie wiąże się z:
Choroba zwyrodnieniowa może dotyczyć różnych stawów. Często u pacjentów obserwuje się zwyrodnienie stawów rąk, a konkretnie zwyrodnienie stawów palców dłoni, a oprócz tego możliwe są zmiany zwyrodnieniowe w stopie, które bardzo często – podobnie jak zwyrodnienie stawów dłoni – obejmują stawy palców. Często choroba zwyrodnieniowa atakuje również kolana, poza tym pacjenci zmagają się niejednokrotnie z chorobą zwyrodnieniową obejmującą biodra lub kręgosłup, w tym szczególnie w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Nie są rzadkością również zwyrodnienia wielostawowe, co dla pacjentów bywa szczególnie dokuczliwe.
Choroba bardzo negatywnie odbija się na codziennym funkcjonowaniu, ograniczając samodzielność chorego. W miarę postępowania schorzenia zwykłe codzienne czynności urastają do rangi niemożliwych do wykonania lub wymagają wiele czasu i wysiłku, powodując przy tym ogromny ból. Mowa nie tylko o czynnościach faktycznie obciążających, ale i o zwykłych czynnościach, które każdy z nas wykonuje na co dzień. Z czasem problemem może stać się samodzielne wychodzenie z wanny czy nawet siadanie na toalecie i wstawanie z niej. Problemem stają się też proste czynności jak krojenie chleba, podnoszenie kubka z napojem, chodzenie po schodach czy dotarcie z domu do sklepu.
Niestety wciąż nie istnieje skuteczne lekarstwo na chorobę zwyrodnieniową stawów, a zmiany, do których dochodzi w efekcie rozwoju choroby, są nieodwracalne. Ze schorzeniem walczy się objawowo między innymi lekami, ale walka z chorobą zwyrodnieniową stawów to nie tylko farmakologia. Warto wiedzieć, co pomaga na zwyrodnienie stawów i wdrożyć odpowiednie działania, zanim choroba się nasili. Pomocne mogą być między innymi zabiegi na stawy dłoni czy innego obszaru ciała. Mowa między innymi o termoterapii, w tym zarówno o krioterapii, jak i o terapii ciepłem. Pacjentom zaleca się też współpracę z fizjoterapeutą i dobrane do ich możliwości oraz potrzeb ćwiczenia, które pomogą choremu zachować sprawność i zredukują ból związany z chorobą.
Niekiedy wskazane jest również odciążenie obolałego stawu przy pomocy wkładek ortopedycznych czy ortez, a gdy pacjent utraci częściowo swoją sprawność ruchową, konieczne są balkoniki czy kule ortopedyczne, laski bądź wózki inwalidzkie. Życie z chorobą wymaga również rozwiązań ułatwiających codzienne funkcjonowanie, w tym likwidacji barier architektonicznych czy stosowania uchwytów ułatwiających podnoszenie itd. Gdy choroba ulegnie zaostrzeniu, niezbędne może być czasowe unieruchomienie (jednak nie powinno być to przedłużane, gdyż może prowadzić do zaniku mięśni).
Działania profilaktyczne mogą odgrywać dużą rolę w ochronie przed chorobą zwyrodnieniową stawów oraz w zapobieganiu jej. Przede wszystkim bardzo ważna jest redukcja masy ciała i utrzymywanie jej na prawidłowym poziomie. W tej kwestii dużą rolę odgrywa oczywiście dieta – należy pilnować, by nie była wysokokaloryczna, ale jednocześnie nie powinna powodować niedoborów. Należy też koniecznie zachować odpowiednią sprawność fizyczną, dbając o swoją kondycję i uprawiając sporty, które nie stanowią obciążenia i zagrożenia dla stawów. Dodatkowo warto oszczędzać stawy – nie dźwigamy zatem ciężarów, a także unikamy długotrwałego klęczenia czy stania itd.
Jeśli pacjent ma objawy, które mogą sugerować zmiany zwyrodnieniowe, nie powinien zwlekać z kontaktem z lekarzem. Im szybciej choroba zostanie rozpoznana i im szybciej wdroży się odpowiednio dobrane leczenie, tym większa szansa na poprawę komfortu życia pacjenta i uniknięcie niepełnosprawności. Nie wystarczy jednak zgłosić się do lekarza, mówiąc, że mamy zwyrodnienie stawu kolanowego. Leki bądź inne formy terapii zostaną dobrane po odpowiednich badaniach, aby terapia jak najlepiej wpisywała się w potrzeby i stan pacjenta.
Jakie badania na zwyrodnienie stawów się wykonuje? Rozpoznanie jest dokonywane na podstawie informacji zebranych w wywiadzie oraz obserwowanych na zdjęciach RTG zmian w stawach. Niekiedy lekarz może zalecić, oprócz wykonania RTG, również inne badania, w tym USG stawów lub tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny. W niektórych przypadkach może być zasadna punkcja z pobraniem płynu stawowego do badania. Zdarza się też, że pacjentowi zlecane są badania laboratoryjne krwi, co może mieć znaczenie w celu wykluczenia innych schorzeń czy też dobrania bezpiecznego leku dla danej osoby.
Przepisywane pacjentom leki na zwyrodnienie stawów mają przede wszystkim poprawić komfort życia, łagodząc dolegliwości lub eliminując je i chroniąc tym samym przed niepełnosprawnością. Leki to jednak nie wszystko, jeśli pacjenta dotknęła choroba zwyrodnieniowa stawów. Leczenie należy połączyć z rehabilitacją i dbaniem o odpowiednią kondycję fizyczną, a niekiedy też z dietą i innymi metodami. Choroba zwyrodnieniowa wymaga również dbałości o utrzymanie prawidłowej masy ciała, a także unikania obciążania objętych stanem chorobowym stawów.
Farmakoterapia też ma znaczenie, jeśli chodzi o występujące u pacjentów zwyrodnienia stawów. Jak leczyć schorzenie skutecznie w danym przypadku, najlepiej wiedzieć będzie lekarz zajmujący się pacjentem. Leczenie farmakologiczne obejmuje między innymi środki do walki z bólem i stanem zapalnym. W tym przypadku stosuje się leki doustne, miejscowe lub domięśniowe. W leczeniu stawia się na paracetamol, NLPZ oraz opioidy. Czasem pacjenci stosują też chondroitynę i glukozaminę, jednak nie ma dowodów, że substancje te opóźniają postępowanie schorzenia. Niekiedy zalecana jest też punkcja stawu i podanie leków bezpośrednio w miejsce objęte stanem chorobowym. W punkcji wykorzystuje się kwas hialuronowy bądź glikokortykosteroidy. Stosowane są również punkcje z komórek macierzystych. Zastosowanie niekiedy znajduje też leczenie chirurgiczne – zaleca się je przede wszystkim osobom, u których dotychczasowe sposoby leczenia się nie sprawdziły. Jeśli chodzi o leczenie zabiegowe, stosuje się między innymi artroskopię lub endoprotezoplastykę.
Jeśli obserwujesz u siebie zmiany zwyrodnieniowe w stopie, leczenie rozpocznij jak najszybciej. Jest to wskazane również w przypadku zmian zwyrodnieniowych innych stawów. Lekarz zleci Ci odpowiednie badania i ustali właściwe w danym przypadku leczenie. Kontakt z lekarzem jest możliwy też online. Jeśli pilnie potrzebujesz uzupełnienia zapasu stosowanych leków, które łagodzą dolegliwości towarzyszące Twojej chorobie, a terminy u lekarzy przyjmujących stacjonarnie są odległe, skonsultuj się z lekarzem przez internet. Stawiając na portal tendoktor.pl, możesz skorzystać z e-konsultacji z możliwością otrzymania e-recepty nawet w 15 minut od zgłoszenia. Nie musisz przy tym rejestrować się na wizytę z wyprzedzeniem i wszystko załatwisz bez wychodzenia z domu.
Bibliografia: