Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Zapalenie gardła jest stanem zapalnym tkanek, który może być spowodowany kontaktem błony śluzowej gardła z patogenem. Zapalenie może być wywoływane przez bakterie i wirusy, a poza tym może mieć również podłoże alergiczne oraz grzybicze czy też pojawić się na skutek podrażnienia. Objawy towarzyszące zapaleniu gardła u pacjentów mogą różnić się w zależności od czynnika, który je wywołał.
Zapalenie gardła obejmuje głównie błony śluzowe gardła, jednak u niektórych pacjentów może obejmować również migdałki. Stan ten dotyczy zwłaszcza dzieci, jednak może również dotykać osoby dorosłe. Najczęstszą przyczyną zapalenia gardła są wirusy, jednak stan ten najlepiej zdiagnozuje lekarz, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu dodatkowe objawy, w tym np. gorączka. W jaki sposób może objawiać się zapalenie gardła oraz ile zazwyczaj trwa zapalenie gardła? Jak można wyleczyć zapalenie gardła i czy zapalenie gardła jest zaraźliwe? Po szczegółowe informacje na temat przyczyn, objawów, a także sposobów leczenia zapalenia gardła zapraszamy do naszego artykułu!
Gardło odgrywa bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu każdego człowieka – stanowi bowiem połączenie jamy ustnej i nosowej z przełykiem i krtanią. Ten włóknisto-mięśniowo-śluzówkowy twór ma lejkowaty kształt i jest jednocześnie częścią układu pokarmowego i oddechowego. Wyróżnia się trzy główne części w obrębie jamy gardła:
nosowo-gardłową,
środkową, zwaną również częścią ustną,
dolną, inaczej krtaniową.
Gardło uczestniczy w oddychaniu i stanowi początkowy odcinek dróg pokarmowych, biorąc udział w przełykaniu pokarmów, a ponadto jest ważnym elementem narządu mowy. Uczestniczy również w immunologicznym systemie obronnym organizmu i pełni wiele innych ważnych funkcji.
Jak wygląda zdrowe gardło? Zdjęcia przykładowe, które bez problemu można znaleźć w sieci, doskonale obrazują, kiedy gardło człowieka jest zdrowe, a kiedy u pacjenta rozwija się stan zapalny gardła. Zdrowe gardło ma barwę różową, a poza tym nie towarzyszy mu ból podczas przełykania. Gardło chore jest natomiast czerwone oraz opuchnięte. Często z chorym gardłem związane są dodatkowe dolegliwości, do których zalicza się np. kaszel, katar, gorączkę czy też chrypkę. Jeśli zaobserwujesz u siebie pierwsze objawy zapalenia gardła, koniecznie umów się na konsultację z lekarzem. Możesz to zrobić również online, jeśli z jakiegoś powodu nie możesz umówić się na konsultację stacjonarną. Na e-konsultację można umówić się za pośrednictwem serwisu tendoktor.pl, gdzie lekarz w razie wskazań i braku przeciwwskazań może wystawić również e-receptę na potrzebne leki lub e-skierowanie na dodatkowe badania. Nie zwlekaj więc z konsultacją online!
Dolegliwość, jaką jest zapalenie gardła, oznacza stan zapalny zdiagnozowany w obrębie błon śluzowych gardła, a w niektórych przypadkach infekcja gardła może zaatakować również migdałki pacjenta. Może mieć podłoże bakteryjne, wirusowe i grzybicze, a także być wynikiem alergii. Może również wynikać z podrażnienia śluzówki czynnikami mechanicznymi, termicznymi bądź chemicznymi – czasem pojawia się np. po połknięciu niedokładnie pogryzionych, twardych pokarmów, a poza tym może wystąpić po zjedzeniu ostrych posiłków bądź wypiciu gorących płynów. Niewdrożone w porę leczenie zapalenia gardła może przyczynić się do przeniesienia stanu zapalnego na dolne oraz górne drogi oddechowe, a poza tym może stać się przyczyną innych problemów zdrowotnych. Stan zapalny w obrębie gardła może objawiać się na wiele sposobów, nierzadko przypominając objawy grypy. Objawy zapalenia gardła u dzieci są podobne jak w przypadku osób dorosłych.
Choroba pojawia się najczęściej w sezonie jesienno-zimowym i dotyczy zwłaszcza dzieci wracających do przedszkoli oraz szkół, a ryzyko zachorowania wzrasta również u osób przebywających z chorymi dziećmi. Można wyróżnić zapalenie gardła, które przebiega bez zajęcia węzłów chłonnych oraz zapalenie przebiegające z zajęciem węzłów chłonnych. W drugim przypadku stan zapalny może przenieść się również na migdałki.
Jak zostało wspomniane już wcześniej, infekcja gardła u człowieka może być powodowana przez wiele czynników, w tym przez:
wirusy – głównie rynowirusy, enterowirusy, adenowirusy, a w mniejszym stopniu przez wirusa opryszczki,
bakterie – przede wszystkim paciorkowce, w mniejszym stopniu Mycoplasma, Chlamydia pneumoniae oraz Neisseria gonorrhoeae, Corynebacterium diphtheriae czy też Arcanobacterium haemolyticum,
grzyby – zwłaszcza Candida albicans, który występuje naturalnie w przewodzie pokarmowym, układzie oddechowym oraz we florze bakteryjnej układu moczowo-płciowego człowieka.
Choroba może mieć również podłoże alergiczne. Do czynników uczuleniowych zalicza się np. kontakt z kurzem i roztoczami. Zapalenie gardła może mieć również przyczyny niezakaźne. Zalicza się do nich między innymi:
nałogowe palenie papierosów,
spożywany w nadmiarze alkohol,
refluks żołądkowo-przełykowy,
zmiany nowotworowe,
kontakt z substancjami chemicznymi w miejscu pracy,
niedobór żelaza lub kwasu foliowego w organizmie,
niepożądane działanie niektórych leków.
Zapalenie gardła może być też powodowane przez przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach czy przebytą niedawno chemioterapię lub radioterapię, a poza tym stan zapalny może wynikać z innych stanów chorobowych, do których zalicza się np. przerost migdałka gardłowego, zaburzenia hormonalne związane z niedoczynnością tarczycy czy też przewlekłe zapalenie zatok, które wpływa niekorzystnie na samopoczucie chorego i jego kondycję zdrowotną.
W zależności od czynnika wywołującego zapalenie gardła objawy schorzenia mogą być zróżnicowane. Inne objawy może dawać bakteryjne zapalenie gardła, a nieco inne wirusowe czy grzybicze. Do rzadkości przy infekcjach nie należy też gorączka i ból gardła, jednak u niektórych pacjentów może się też pojawiać ostry ból gardła przy przełykaniu (bez gorączki), a ten towarzyszy często np. alergii czy refluksowi.
Poza tym można wyróżnić ostre zapalenie gardła i stan zapalny przewlekły, a te również różnią się objawami. W przypadku zapalenia gardła u pacjentów mogą się pojawiać objawy ogólne, do których zalicza się najczęściej ból gardła przy przełykaniu. Niekiedy jednak i bez tego można odczuwać dolegliwości bólowe, gdyż stan zapalny jest tak silny, że gardło boli niemal cały czas.
Częstym objawem towarzyszącym zapaleniu gardła jest uczucie drapania, a także chrypka, katar i kaszel. Niektórzy pacjenci mogą mieć do czynienia także z uczuciem suchości w gardle, a poza tym częstym objawem związanym z zapaleniem gardła jest zaczerwienienie jego błony śluzowej. Z zapaleniem gardła mogą się również wiązać inne objawy, do których zalicza się częste bóle głowy czy też bóle mięśniowo-szkieletowe. Przy ostrym zapaleniu gardła najczęściej pojawia się też obrzmienie węzłów chłonnych. Zapalenie gardła u pacjentów może się też wiązać z innymi przyczynami – nie są rzadkością przypadki bólu ucha oraz uczucia ciągłego osłabienia. U części pacjentów występuje natomiast ból gardła bez innych objawów, który wiąże się z podrażnieniem śluzówki i dotyka często osoby pracujące głosem, w tym np. nauczycieli, prezenterów itd.
Najczęstszą przyczyną bakteryjnego zapalenia gardła są bakterie Streptococcus pyogenes. Zapalenie gardła pochodzenia bakteryjnego może objawiać się w różnorodny sposób – charakterystyczny dla bakteryjnego zapalenia gardła i dróg oddechowych jest np.:
silny ból gardła, który może promieniować również do ucha,
trudności w połykaniu,
bóle mięśni,
duże zmęczenie,
zaczerwienienie gardła,
bóle brzucha.
Bakteryjne zapalenie gardła może się również objawiać w postaci zaczerwienienia i obrzęku migdałków. Przy bakteryjnym zapaleniu gardła pojawiają się też inne objawy, do których należy wysoka gorączka, a czasem też obecność białego nalotu lub ropy na migdałkach podniebiennych.
Do czynników ryzyka w przypadku bakteryjnego zapalenia gardła zalicza się młody wiek, jednak choroba może wystąpić również u dorosłych. Sprzyja jej też oczywiście kontakt z osobami z bakteryjnym zapaleniem gardła.
Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia gardła powinno opierać się na szczegółowym wywiadzie lekarskim oraz na badaniu – niekiedy wykonuje się też wymaz z gardła. Po pobraniu wymazu z gardła lekarz może ustalić konkretną przyczynę choroby. Nieleczone zapalenie gardła może prowadzić do poważnych powikłań, więc nie ma co zwlekać z kontaktem ze specjalistą.
Najczęstszą przyczyną zapalenia gardła są wirusy. Wirusowe zapalenie gardła jest najczęściej powodowane przez wirusy grypy i paragrypy, a także przez adenowirusy, enterowirusy, rynowirusy i koronawirusy. Wirusowe zapalenie gardła może dawać zróżnicowane objawy, które określa się często mianem „grypopodobnych”. Najczęstsze objawy, jakie powoduje u pacjentów infekcja wirusowa gardła i układu oddechowego, to:
umiarkowany ból gardła,
drapanie w gardle,
problemy z piciem napojów i połykaniem jedzenia,
kaszel,
chrypka,
bóle mięśni,
świąd lub przekrwienie spojówek,
katar,
nieropiejące zapalenie spojówek.
Przy wirusowym zapaleniu gardła pacjent może mieć prawidłową temperaturę ciała, jednak w niektórych przypadkach możliwy jest również stan podgorączkowy lub gorączka. W badaniu przedmiotowym obserwuje się gęstą wydzieliną, która spływa zwykle po tylnej ściance gardła, a także zaczerwienione łuki podniebienne. Pojawiać się może również obrzęk migdałków podniebiennych, na których nie występuje jednak nalot.
Bardzo często spotykane jest zapalenie gardła u dziecka, które może pojawiać się nawet kilka razy w ciągu roku. Rozwojowi zapalenia gardła może sprzyjać oziębienie lub nadmierne przegrzanie organizmu malucha. Inne możliwe przyczyny zapalenia gardła u dziecka to niska wilgotność powietrza w pomieszczeniu czy też nieadekwatny ubiór do pogody. Do najczęstszych objawów infekcji gardła u najmłodszych pacjentów zalicza się widoczne zaczerwienienie gardła, a także ból gardła oraz trudności w przełykaniu. W przypadku małych dzieci często obserwowanym objawem zapalenia gardła jest też nadmierny ślinotok. Infekcja gardła u dziecka może objawiać się także w postaci stanu gorączkowego. Bólowi gardła niekiedy może towarzyszyć katar, chrypka, kaszel, łzawienie oczu oraz pogorszone samopoczucie.
Infekcja wirusowa u dziecka ma zwykle łagodny przebieg i ustępuje po kilku dniach. Jeśli przyczyną stanu zapalnego gardła są bakterie, stanowi zapalnemu towarzyszyć może wysoka gorączka, poza tym na migdałkach może się pojawić biały nalot. Objawy zapalenia gardła u dzieci zawsze wymagają konsultacji z pediatrą.
Rozpoznanie rodzaju zapalenia gardła (bakteryjne lub wirusowe) odbywa się na podstawie objawów pacjenta i jego badania. Zapalenie gardła wirusowe czy bakteryjne mogą być leczone objawowo, a w przypadku bakteryjnej infekcji dodatkowo wdraża się antybiotyk. Wirusowe zapalenie gardła znacznie częściej pojawia się u dziecka. Ile trwa zapalenie gardła powodowane przez wirusy? Takie zapalenie ma zwykle łagodny przebieg i ustępuje dość szybko – najczęściej po około 3–4 dniach, jednak w niektórych przypadkach pacjenci mogą mieć do czynienia z wirusowym zapaleniem gardła przez około tydzień. Jeśli zapalenie gardła trwa dłużej, a objawy w dalszym ciągu się nasilają, możliwe jest bakteryjne powikłanie infekcji.
Ile trwa bakteryjne zapalenie gardła? Objawy zapalenia gardła spowodowane przez bakterie mogą utrzymywać się przez okres od 8 do 10 dni, a niekiedy może on ulec wydłużeniu do nawet dwóch tygodni. Jeśli ból gardła utrzymuje się przez wiele tygodni, mowa jest wówczas o przewlekłym zapaleniu gardła. Wyróżnia się zapalenie przewlekłe proste, zanikowe oraz przerostowe, a poszczególne rodzaje przewlekłego zapalenia gardła różnią się od siebie przede wszystkim przebiegiem.
Odpowiedź na pytanie, czy bakteryjne zapalenie gardła jest zaraźliwe, jest twierdząca. Do zarażenia dochodzi zwykle drogą kropelkową. Ma to miejsce najczęściej podczas kontaktu osoby chorej ze zdrową, a poza tym do zarażenia może dojść przy kichaniu lub podczas kaszlu, kiedy zarazki wydostają się na zewnątrz organizmu. Zarazić można się również przez bezpośredni kontakt z osobą ze zdiagnozowanym bakteryjnym zapaleniem gardła – np. przez pocałunek, a nawet poprzez korzystanie z tych samych naczyń czy sztućców. Podobnie wygląda transmisja wirusów – można się zarazić drogą kropelkową. Największe ryzyko zarażenia występuje przez pierwsze trzy dni trwania infekcji, ale należy jednak pamiętać, że wirus może być wydalany z organizmu człowieka przez okres znacznie dłuższy od zaobserwowania pierwszych objawów choroby. Długość okresu zakaźności jest w dużym stopniu uzależniona od rodzaju wirusa i rodzaju wdrożonego leczenia.
Zarazić nie możemy się natomiast alergicznym zapaleniem gardła czy też związanym z mechanicznym/chemicznym/termicznym podrażnieniem śluzówki, gdyż w tych przypadkach do stanu zapalnego nie przyczyniają się patogeny.
Dolegliwości w postaci utrzymującego się przez dłuższy czas bólu gardła można uznać za uciążliwe. U pacjentów nieleczony stan zapalny gardła może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza jeśli jest z nim związany ból gardła, gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza oraz inne nieprzyjemne dolegliwości, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Szczególnym wskazaniem do zgłoszenia się do lekarza są pojawiające się objawy, do których zalicza się między innymi problemy z przełykaniem, stan zapalny zatok, uciążliwy kaszel, duszności czy też wysoką gorączkę. Wskazaniem do wizyty u lekarza jest również ból gardła, który nie ustępuje po 3–4 dniach. Do lekarza należy się też udać, jeśli zastosowane leki nie przynoszą żadnej poprawy, a dolegliwość nasila się, zamiast wyciszać.
Szczególnie groźne dla pacjenta jest zapalenie gardła spowodowane przez bakterie. Nieleczone zapalenie gardła może przyczynić się do poważnych powikłań w postaci zapalenia ucha środkowego. Może również dojść do zapalenia zatok, a poza tym może się pojawić szereg innych powikłań.
W przypadku wirusowego zapalenia gardła leczenie wiąże się z podawaniem pacjentom medykamentów mających na celu łagodzenie objawów. Leczenie infekcji bakteryjnych wymaga natomiast podania antybiotyku. Antybiotykoterapia w przypadku bakteryjnego zapalenia gardła trwa zwykle około 7–10 dni. Dodatkowo warto podawać osobom chorym leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Ważne jest również odpowiednie nawadnianie organizmu. Poza tym warto postawić na odpoczynek.
Leczenie zapalenia gardła najlepiej rozpocząć jak najszybciej, co jest trudne, gdyż terminy do lekarzy przyjmujących stacjonarnie są często odległe. Aby jak najszybciej otrzymać niezbędne do wyleczenia zapalenia gardła leki, warto skorzystać z opcji, jaką jest konsultacja online. Na e-konsultację można umówić się za pośrednictwem portalu tendoktor.pl, gdzie w razie stwierdzenia wskazań i wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań można też otrzymać e-receptę na leki potrzebne do walki z zapaleniem gardła. Korzystając z portalu tendoktor.pl, nie trzeba tracić czasu na rejestrację oraz stanie w kolejkach, a e-konsultacja z możliwością otrzymania e-recepty na potrzebne medykamenty może odbyć się zaledwie w kilkanaście minut od zgłoszenia.
Bibliografia:
Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2020/2021, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020,
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ostre_zapalenie_gard%C5%82a [dostęp w Internecie 07.2023]
https://pl.wikipedia.org/wiki/Przewlek%C5%82e_zapalenie_gard%C5%82a [dostęp w Internecie 07.2023]
Późniak P., Mielnik-Niedzielska G., Standardy leczenia ostrego zapalenia gardła i migdałków u dzieci, Pediatria po Dyplomie, nr 02 2019, [dostęp w Internecie 07.2023]
Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Lublin 2007.