Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Ciśnienie tętnicze oznacza siłę, z jaką płynąca krew naciska na ściany tętnic. Ciśnienie, jakie wywiera krew na ściany tętnic, jest wielkością zmienną i waha się między wartością maksymalną oraz minimalną. Dla zdrowia i kondycji człowieka niekorzystne jest zarówno podwyższone ciśnienie krwi i związane z nim nadciśnienie, jak i zbyt niskie ciśnienie krwi.
Układ krążenia człowieka tworzy zamknięty obieg, w którym krążenie krwi w naczyniach krwionośnych jest wymuszane przez jego centrum, które stanowi serce. Ciśnienie krwi oznacza nacisk, jaki krew wywiera na ściany naczyń krwionośnych. Jest ono najwyższe podczas skurczu lewej komory serca i jest to ciśnienie skurczowe, z kolei najniższą wartość ciśnienie osiąga przy rozkurczu komory i mowa wówczas o ciśnieniu rozkurczowym. Pojęcie nadciśnienie tętnicze oznacza ciśnienie tętnicze krwi, które jest powyżej granic normy. Początkowo objawy podwyższonego ciśnienia krwi najczęściej nie są przez pacjenta zauważalne, jednak z czasem stopniowo zaczynają się nasilać. Jakie są najważniejsze przyczyny nadciśnienia tętniczego i jakie objawy może dawać zbyt wysokie ciśnienie? Jakie ciśnienie określa się mianem wysokiego i jakie są najczęstsze powikłania nadciśnienia tętniczego? Więcej informacji zebraliśmy w artykule. Podpowiadamy też, jak zapobiegać i leczyć problemy z ciśnieniem.
Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka szczególnie ważny jest sprawnie działający układ krwionośny. Jego istotnym elementem składowym jest prawidłowe ciśnienie krwi, które oznacza siłę, z jaką przepływająca przez naczynia krwionośne krew oddziałuje na ścianki tętnic. Ciśnienie może wpływać na zdrowie na wiele sposobów, dlatego bardzo ważna jest jego regularna kontrola. Zwykle podaje się je w milimetrach słupa rtęci (mmHg) – w pierwszej kolejności podawane jest ciśnienie skurczowe (SBP – ang. systolic blood pressure), które jest wartością maksymalną, czyli górną wartością, natomiast w dalszej kolejności mierzy się ciśnienie rozkurczowe (DBP – ang. diastolic blood pressure), które jest dolną wartością. Dzięki przeprowadzonemu pomiarowi uzyskuje się określone wartości ciśnienia, np. ciśnienie 140 na 80 lub ciśnienie 140 na 90. Nie jest ono jednak parametrem stałym, co w praktyce oznacza, że może zmieniać się pod wpływem wielu czynników, które mogą nie być zależne od człowieka. Prawidłowe ciśnienie krwi zapewnia właściwe funkcjonowanie poszczególnych narządów w organizmie człowieka.
Zbyt wysokie ciśnienie może wymagać konsultacji z lekarzem, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu i analizy wyników badań dodatkowych wdroży odpowiednie leczenie. Niekiedy pacjenci muszą przyjmować leki na nadciśnienie codziennie do końca życia. Wygodnym rozwiązaniem, dzięki któremu można szybko i bezpiecznie skontaktować się ze specjalistą, są e-konsultacje, które zapewnia pacjentom serwis tendoktor.pl. W ten sposób można też szybko otrzymać e-receptę na leki potrzebne do kontynuowania ustalonej wcześniej przez specjalistę terapii.
Wysokość ciśnienia krwi jest uzależniona od wielu czynników, w tym od siły skurczu serca, poza tym na wartość ciśnienia krwi może wpływać kondycja organizmu, stres i wiele innych elementów. Ciśnienie tętnicze w normie oznacza, że układ sercowo-naczyniowy pacjenta wykonuje prawidłową pracę. Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi? Różni się ono w zależności od wieku. W przypadku osób dorosłych normalne ciśnienie wynosi 120–129/80–84 mmHg, natomiast w przypadku najmłodszych pacjentów wynosi odpowiednio:
u noworodków – 60–95/30–60 mmHg,
u niemowląt – 90/60 mmHg,
u dzieci w wieku szkolnym – 100/60 mmHg,
u młodzieży – 110/70 mmHg.
Inne normy ciśnienia krwi mogą mieć osoby starsze i kobiety w ciąży. Prawidłowe ciśnienie krwi u osób w starszych w wieku do 80. roku życia powinno wynosić od 140 do 150 mmHg, natomiast dla osób powyżej 80 lat za ciśnienie w normie uważa się wartość, która nie przekracza 150 mmHg. Prawidłowe ciśnienie w przypadku kobiet będących w ciąży mieści się natomiast w przedziale 90/60–140/90 mmHg.
Inne normy ciśnienia krwi mogą mieć również osoby zmagające się z cukrzycą typu 1 i cukrzycą typu 2. W przypadku cukrzyków prawidłowe ciśnienie nie powinno przekraczać wartości 130/85 mmHg. Prawidłowe ciśnienie krwi w przypadku osób z chorobami nerek nie powinno być natomiast wyższe niż 140/90 mmHg.
Dla człowieka niekorzystne jest między innymi ciśnienie powyżej normy. Co to jest nadciśnienie tętnicze? Pojęcie to oznacza chorobę przewlekłą, która jest związana z utrzymywaniem się przez dłuższy czas podwyższonych wartości ciśnienia skurczowego lub rozkurczowego. Przez wielu schorzenie to jest uznawane za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Dla osób dorosłych wartość ciśnienia 130–139/85–89 mmHg jest już uważana za wysokie ciśnienie. Wartość 140–159/90–99 mmHg oznacza nadciśnienie pierwszego stopnia, wartość 160–179/100–109 mmHg to nadciśnienie tętnicze drugiego stopnia, natomiast wynik 180/110 mmHg to nadciśnienie trzeciego stopnia.
Wartości ciśnienia tętniczego krwi powyżej normy bezwzględnie wymagają konsultacji z lekarzem, który może zalecić pacjentowi wykonanie dodatkowych badań, w tym badanie morfologii krwi, USG tętnic, EKG oraz rezonans magnetyczny. W przypadku najmłodszych pacjentów ciśnienie powyżej normy może wskazywać na choroby układu sercowo-naczyniowego, w tym na problemy z sercem. Nieleczone nadciśnienie krwi może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet stać się przyczyną zgonu.
Aby rozpocząć leczenie nadciśnienia tętniczego, w pierwszej kolejności należy je w jak najkrótszym czasie zdiagnozować i dokładnie poznać jego przyczyny. Od czego jest nadciśnienie? Jego najczęstsze powody to:
obturacyjny bezdech senny,
przyjmowanie niektórych leków, w tym niesteroidowych leków przeciwzapalnych, doustnych leków antykoncepcyjnych lub glikokortykosteroidów, a także preparatów z lukrecją,
predyspozycje genetyczne,
niewłaściwy tryb życia i związana z nim nadwaga i otyłość,
nadmierne spożywanie alkoholu i palenie papierosów,
przyjmowanie narkotyków, w tym kokainy i amfetaminy,
ciąża.
Nadciśnienie tętnicze może mieć również inne przyczyny. Zalicza się do nich zaburzenia hormonalne, w tym związaną z nimi niedoczynność tarczycy oraz nadczynność przytarczyc, a także niedokrwistość i niedomykalność aortalną. Przetoki tętniczo-żylne to kolejna przyczyna nadciśnienia tętniczego. Rzadziej spotykane przyczyny nadciśnienia u pacjentów to natomiast wrodzony przerost nadnerczy, zespół Cushinga, zespół Guillaina-Barrego, przebyte zabiegi chirurgiczne, duża ilość płynu wewnątrznaczyniowego, schorzenia układu nerwowego oraz zatrucie metalami, w tym ołowiem.
Niezależnie od przyczyny nadciśnienia tętniczego, objawy u większości osób mogą nie pojawić się nawet przez wiele lat. Niekiedy jednak pacjent może zaobserwować u siebie charakterystyczne objawy, do których zalicza się przede wszystkim ucisk w głowie w postaci tępego bólu. U części pacjentów z nadciśnieniem tętniczym występować mogą również inne objawy, do których zalicza się uczucie ciągłego zmęczenia i zawroty głowy oraz duszności. Inne możliwe objawy związane z nadciśnieniem tętniczym to zaburzenia snu, problemy z krwawieniami z nosa oraz problemy z sercem w postaci uczucia ucisku. W przypadku niektórych pacjentów może też wystąpić zwiększona potliwość, zaczerwienienie twarzy (nawet podczas wykonywania niewielkiego wysiłku fizycznego) oraz kłopoty z narządem wzroku. Szumy uszne oraz nudności to kolejne możliwe objawy mogące świadczyć o problemach z ciśnieniem.
Aby rozpoznać nadciśnienie tętnicze u pacjenta, konieczne jest przeprowadzenie rzetelnego wywiadu lekarskiego z osobą podejrzewającą u siebie problem. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarz powinien wykluczyć choroby, które mogą być wtórnym źródłem nadciśnienia. Bardzo ważna jest również szczegółowa analiza dotychczasowych pomiarów wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (oczywiście jednorazowe wystąpienie podwyższonego ciśnienia u danej osoby nie świadczy jeszcze o chorobie).
Osoby ze zdiagnozowanym nadciśnieniem tętniczym powinny zaopatrzyć się w aparat do pomiaru ciśnienia i nauczyć się poprawnie wykonywać regularne pomiary ciśnienia krwi. Oprócz wykonywanych pomiarów w warunkach domowych warto również dokonywać pomiar ciśnienia tętniczego podczas wizyt kontrolnych u lekarza.
Istotne znaczenie odgrywa poprawność wykonywanych pomiarów ciśnienia krwi u osób, u których zostało zdiagnozowane nadciśnienie tętnicze. Pomiar możliwy jest w warunkach domowych, a wykonywany regularnie pozwoli na bieżąco monitorować stan zdrowia pacjenta, również zdrowego. Podczas wykonywania pomiaru ciśnienia u pacjenta należy pamiętać o stałych porach badania – pomiar przeprowadza się minimum 2 razy dziennie, najlepiej o tych samych godzinach, przez 7 dni w tygodniu. Do pomiaru ciśnienia krwi wykorzystywany jest ciśnieniomierz, a te ze względu sposób dokonywanego pomiaru dzieli się na manualne, półautomatyczne oraz automatyczne. Ciśnienie tętnicze powinno być mierzone na tej ręce, na której mierzone wartości są najczęściej wyższe. Pomiar ciśnienia krwi powinien być wykonywany najlepiej po kilkunastominutowym odpoczynku, a także przed jedzeniem i piciem. Około 30 minut wcześniej nie należy pić kawy i nie powinno się palić papierosów.
Podczas pomiaru nie należy prowadzić rozmów, a samo badanie należy wykonywać w pozycji siedzącej, najlepiej z podpartymi plecami. Aby uzyskać rzeczywisty wynik, zaleca się wykonanie dwóch pomiarów ciśnienia – najlepiej w kilkuminutowym odstępie.
Najlepszym sposobem walki z nadciśnieniem tętniczym krwi u pacjentów jest niedoprowadzenie do rozwoju choroby. Aby u pacjenta nie wystąpiło nadciśnienie tętnicze, warto zadbać o prawidłowe odżywianie. Należy ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa, słodyczy, wysoko przetworzonej żywności, słonych paluszków i fast foodów. Warto natomiast zadbać o odpowiednią ilość warzyw i owoców w diecie. Dobrze znaleźć miejsce w codziennym jadłospisie między innymi na żurawinę, aronię, cytrynę, cebulę, czosnek, pomidory, szpinak, rzodkiewkę i paprykę, a także spożywać duże ilości ryb, orzechy i produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe.
Szczególną uwagę należy zwrócić na utrzymanie prawidłowej masy ciała, gdyż nadwaga i otyłość sprzyjają nadciśnieniu. Dobrze też ograniczyć dzienne spożycie soli – do 5 gramów dziennie. Należy również pamiętać o ograniczeniu spożywanego alkoholu oraz o rzuceniu palenia, co ma istotny wpływ na obniżenie ciśnienia krwi. Ponadto mogą się sprawdzić poprawiające kondycję organizmu ćwiczenia oraz różne dostosowane do możliwości danej osoby i jej preferencji aktywności. Regularna aktywność fizyczna przyczynia się bowiem zarówno do obniżenia ciśnienia tętniczego, jak i do zmniejszenia częstotliwości pracy wykonywanej przez serce. Warto również unikać stresujących sytuacji oraz zadbać o zdrowy i spokojny sen, a także o relaks i wypoczynek.
Nieleczone schorzenie może stać się przyczyną poważnych problemów ze zdrowiem. Najczęstsze powikłania nadciśnienia tętniczego mogą objawiać się w postaci przerostu lewej komory serca, poza tym nieleczone nadciśnienie może zwiększyć ryzyko rozwoju u pacjenta miażdżycy oraz doprowadzić do zawału mięśnia sercowego. Inne możliwe powikłania związane z nadciśnieniem to niewydolność serca, a także udar mózgu. Nadciśnienie może też przyspieszyć proces sztywnienia tętnic oraz przyczynić się do zaburzeń pracy nerek. Może wpłynąć niekorzystnie również na narząd wzroku pacjenta, prowadząc do ślepoty oraz zmian siatkówki.
Jak już wspomniano wcześniej, u osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym znacznie częściej dochodzi do zawału mięśnia sercowego, który oznacza nagłe zmniejszenie lub całkowite zamknięcie przepływu krwi przez tętnicę wieńcową, co stanowi już stan bezpośrednio zagrażający życiu. Może również dojść do wylewu krwi do mózgu, a także do rozwarstwienia aorty, czego efektem będzie oderwanie błony wewnętrznej ściany aorty.
Występujące u pacjentów nadciśnienie tętnicze może mieć charakter pierwotny (często nazywane jest ciśnieniem samoistnym lub idiopatycznym) lub wtórny. Co to znaczy „nadciśnienie samoistne”? Ten rodzaj ciśnienia jest diagnozowany w większości rozpoznawanych przypadków. Nadciśnienie samoistne może rozwijać się przez wiele lat. Jedną z najważniejszych przyczyn samoistnego nadciśnienia są uwarunkowania genetyczne – schorzenie bardzo często występuje u osób, których krewni również borykali się w przeszłości lub nadal walczą ze wspomnianą dolegliwością.
Do innych czynników sprzyjających rozwojowi nadciśnienia pierwotnego u pacjentów zalicza się otyłość, nadużywanie alkoholu, siedzący tryb życia, długotrwały stres, zaburzenia gospodarki lipidowej oraz spożywanie produktów ubogich w wapń i potas. Nadciśnienie tętnicze pierwotne oznacza podwyższone wartości ciśnienia tętniczego krwi – powyżej granic normy. W przypadku pierwotnego nadciśnienia tętniczego wyróżnia się okres nadciśnienia chwiejnego oraz nadciśnienia utrwalonego. Nadciśnienie wtórne oznacza natomiast ciśnienie powyżej normy, do rozwoju którego przyczyniają się różne choroby, w tym np. obturacyjny bezdech senny oraz schorzenia dotyczące nerek. Rozpoznanie pierwotnego nadciśnienia tętniczego wymaga wykonania kilku pomiarów w trakcie wizyt lekarskich. W przypadku przekroczenia norm konieczna będzie dalsza diagnostyka, która będzie obejmować wywiad z pacjentem, badania krwi i moczu oraz badania obrazowe.
Nieleczone pierwotne nadciśnienie może doprowadzić do przerostu lewej komory serca, a także do udaru mózgu, rozwarstwienia aorty oraz problemów z nerkami. W przypadku wysokiego ciśnienia tętniczego krwi należy zatem jak najszybciej udać się do lekarza, który będzie wiedzieć najlepiej, jak leczyć nadciśnienie tętnicze w danym przypadku. Jednym ze sposobów leczenia nadciśnienia tętniczego jest przyjmowanie leków obniżających ciśnienie (leki hipotensyjne). Do takich leków zalicza się leki moczopędne, inhibitory konwertazy angiotensyny oraz blokery receptora angiotensynowego, a także blokery kanału wapniowego. Medykamenty te mogą być stosowane pojedynczo lub mogą być łączone, zależnie od indywidualnych ustaleń lekarza. Każdorazowo decyzję o rodzaju i częstotliwości, z jaką stosowane będą leki, podejmuje lekarz prowadzący leczenie pacjenta. Powinien on również nadzorować przebieg jego terapii.
Wygodnym sposobem na otrzymanie leków niezbędnych do kontynuowania ustalonego wcześniej przez specjalistę leczenia nadciśnienia tętniczego jest skorzystanie z e-recepty online. E-konsultację można odbyć bez konieczności wychodzenia z domu i czekania w długich kolejkach do lekarza, co jest jej ogromną zaletą. E-receptę na przyjmowane już leki na problemy z ciśnieniem można otrzymać nawet w kilkanaście minut za pośrednictwem strony tendoktor.pl. Nie zwlekaj i już teraz uzupełnij dostępny na stronie formularz!
Bibliografia:
Interna Szczeklika 2018. Podręcznik chorób wewnętrznych pod red. Piotra Gajewskiego i Andrzeja Szczeklika 2018.
Wojciechowska M., Izdebska E. Profilaktyka nadciśnienia tętniczego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2014 [dostęp w internecie: 07.2023 r.].
Nadciśnienie tętnicze, https://pl.wikipedia.org/wiki/Nadci%C5%9Bnienie_t%C4%99tnicze [dostęp w internecie: 07.2023 r.].
Gaciong Z., Lewandowski J., Siński M., Abramczyk P., Jak rozpoznać wtórne postacie nadciśnienia tętniczego? [dostęp w internecie: 07.2023 r.].