Pracujemy codziennie. E-wizyta nawet 15 minut
Ekonsultacja z
Kolejna e-wizyta -20% taniej!
Po opłaceniu otrzymasz kod rabatowy na e-mail
Kleszcze to pajęczaki żywiące się krwią, które mogą stanowić niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt. Duży odsetek kleszczy przenosi groźne choroby, w tym między innymi boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu. Niestety na kleszcze jesteśmy narażeni nie tylko w lasach czy na łąkach, ale też w mieście i to przez cały rok. Warto zatem wiedzieć, co zrobić, gdy znajdziemy kleszcza wbitego w skórę. Kleszcze należą do niewielkich, ale jednocześnie bardzo groźnych pajęczaków, które po wbiciu w skórę człowieka mogą przenieść do jego organizmu groźne patogeny, stając się źródłem poważnych chorób. Lista chorób odkleszczowych jest długa, a ich objawy i powikłania mogą być bardzo niebezpieczne. Przed kleszczami należy przede wszystkim chronić się, nosząc odpowiednią odzież i stosując repelenty, a także szczepiąc się na choroby odkleszczowe. Warto jednak dodatkowo wiedzieć, co zrobić po ugryzieniu kleszcza i kiedy koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza. Na czym polega profilaktyka po ukąszeniu kleszcza? Jak wyrwać kleszcza i kiedy może być konieczny antybiotyk? Informacje na ten temat można znaleźć poniżej.
Kleszcze należą do pajęczaków, które żywią się krwią zwierząt i ludzi. Są to niewielkie pajęczaki, które są zaliczane do tej samej grupy co roztocza. Kleszcze są pasożytami i mają bardzo dobrze rozwinięty aparat gębowy, dzięki któremu doskonale wcinają się w skórę, a następnie tworzą otwór w ukrwionych tkankach, żywiąc się wypływającą krwią. Zakotwiczone w ciele żywiciela kleszcze mogą pozostawać w nim długotrwale, nawet do 15 dni. Co ważne, ugryzienie kleszcza nie boli, gdyż w jego ślinie znajduje się miejscowo działająca substancja znieczulająca. Kleszcz wbity w skórę rośnie, co wiąże się z ilością wypijanej przez niego krwi – im szybciej pacjent się go pozbędzie, tym lepiej. Kleszcze mogą bowiem przenosić choroby, w tym te bakteryjne i wirusowe. Kleszcz w skórze człowieka może być bardzo niebezpieczny, stając się przyczyną groźnych chorób. Bardzo ważne jest możliwie najszybsze usunięcie pasożyta ze skóry i odkażenie miejsca po ugryzieniu. Profilaktyka po ukąszeniu kleszcza w niektórych przypadkach wiąże się też ze stosowaniem antybiotyków. Kiedy antybiotyk po kleszczu będzie niezbędny, musisz skonsultować się z lekarzem. Możesz to zrobić również online, co w wielu przypadkach pozwoli oszczędzić dużo czasu. Za pośrednictwem portalu tendoktor.pl możesz umówić się na konsultację ze specjalistą niemal od ręki, a jeśli lekarz uzna to za zasadne, możesz otrzymać e-receptę na potrzebne leki. Nie zwlekaj z kontaktem i skutecznie chroń się przed chorobami odkleszczowymi!
W Polsce i w Europie najczęściej występuje kleszcz pospolity, który atakuje nie tylko człowieka, ale też psy i koty, małe ssaki, ptaki, zwierzęta leśne i gospodarskie. Ogólnie jednak gatunków kleszczy jest bardzo dużo, o czym warto wiedzieć. Największym zagrożeniem są oczywiście kleszcze przenoszące groźne choroby, a ich populacja rośnie. Wiedza dotycząca tego, co zrobić, jak ma się kleszcza może niekiedy nie tylko uratować zdrowie, ale i życie. Kleszcze jeszcze do niedawna można było spotkać w większych ilościach wyłącznie w określonych obszarach, w tym w lasach czy na łąkach. Faktem jest, że we wspomnianych miejscach kleszczy jest najwięcej, jednak obecnie na kleszcza bez trudu trafimy również w parku, na trawniku miejskim, a nawet w ogródku działkowym czy w przydomowym ogrodzie. Kleszcze są najbardziej aktywne w okresie od wiosny do jesieni, jednak obecne zmiany klimatyczne sprawiają, że kleszcza można również „złapać” zimą. W Polsce populacja kleszczy systematycznie się zwiększa. Mają na to wpływ między innymi temperatury w zimie. W ostatnich latach zimy w naszym kraju należą do łagodnych i ciepłych, a to znów sprawia, że kleszcze często pozostają zimą aktywne lub przerywają letarg w momencie wzrostu temperatury.
Samo ugryzienie przez kleszcza jest nie tylko bezbolesne, ale wręcz niewyczuwalne. To dodatkowo wzmaga zagrożenie, gdyż im dłużej zakażony kleszcz jest wbity w ciało żywiciela, tym większe ryzyko zachorowania na niektóre choroby odkleszczowe. Niepozorny kleszcz w nodze może niestety przyczynić się nawet do śmierci, dlatego nie należy lekceważyć zagrożenia, jakie stanowią te niewielkie pajęczaki. Kleszcze mogą przenosić wiele groźnych patogenów, wywołując m.in.:
Na kleszcze należy szczególnie uważać, gdyż mogą zarazić człowieka bardzo groźnymi chorobami. Oczywiście nie każdy kleszcz przenosi choroby i nie w każdym przypadku niebezpieczne będzie ugryzienie kleszcza. Ślad po ugryzieniu należy jednak obserwować, zwracając uwagę na wystąpienie rumienia oraz na inne niepokojące objawy mogące wskazywać na choroby odkleszczowe. Jest to bardzo ważne, gdyż ilość kleszczy w Polsce ogólnie się zwiększa – również ilość kleszczy zarażonych. Obecnie podaje się, że nawet co drugi kleszcz w naszym kraju może być nosicielem krętków Borrelia. Są nawet obszary kraju, w których można znaleźć jeszcze większy procent zakażonych kleszczy. Pamiętajmy ponadto, że kleszcze nie powodują jedynie boreliozy – mogą przyczyniać się też do rozwoju innych chorób odkleszczowych, zatem ryzyko zarażenia jest realne. Trzeba mieć na uwadze, że nie w każdym przypadku ugryzienie człowieka przez kleszcza wiąże się z wystąpieniem choroby odkleszczowej, nawet jeśli trafimy faktycznie na kleszcza zarażonego. Faktem jest natomiast, że im dłużej kleszcz pozostaje wbity w skórę, tym większe ryzyko zachorowania na niektóre z chorób odkleszczowych (np. na boreliozę).
Aby nie zastanawiać się, co zrobić, gdy ugryzie kleszcz, należy przede wszystkim skupić się na działaniach profilaktycznych. Nie zawsze da się zapobiec ugryzieniu przez kleszcza, jednak można wdrożyć pewne działania, które pozwolą znacznie ograniczyć ryzyko. Przede wszystkim należy w miejscach takich jak łąki czy lasy zakładać odzież zakrywającą nogi i ręce, czyli z długimi nogawkami i długimi rękawami. Nie bez znaczenia są również dobrej jakości repelenty. Po powrocie do domu zawsze należy dokładnie obejrzeć ciało i wziąć prysznic – nie zawsze jest tak, że kleszcz wbija się w skórę momentalnie – często można go znaleźć na ciele jeszcze w niewbitej postaci. Jeśli natomiast kleszcz zdąży się już wbić, jego szybkie wyrwanie pomoże zminimalizować ryzyko groźnej choroby odkleszczowej.
Podstawą, jeśli chodzi o zminimalizowanie ryzyka zakażenia w przypadku znalezienia kleszcza w skórze, jest możliwie najszybsze jego usunięcie. Zaleca się, aby pozbyć się kleszcza możliwie w najkrótszym czasie po ukłuciu – jego wyrwanie w pierwszych 24 godzinach znacznie redukuje ryzyko pewnych chorób odkleszczowych, w tym boreliozy. Im dłużej będzie pozostawać kleszcz w skórze, tym niestety ryzyko zakażenia będzie większe. Ważne jest również to, w jaki sposób kleszcz będzie wyrwany. Jeśli pacjent potrafi zrobić to prawidłowo, może zabrać się za usunięcie kleszcza samodzielnie. W aptece można znaleźć wiele przydatnych akcesoriów do bezpiecznego usuwania kleszczy. Jeśli jednak pacjent ma obawy związane z tą czynnością, powinien niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Pod żadnym pozorem nie należy smarować kleszcza masłem, wazeliną, olejem czy innymi tłuszczami, poza tym nie należy kleszcza ściskać itd. Co zrobić po ugryzieniu kleszcza? Pasożyta pewnym ruchem przy pomocy odpowiednich narzędzi z apteki łapiemy jak najbliżej skóry, pilnując, aby go nie ścisnąć, a następnie wyjmujemy ze skóry, lekko go przekręcając odwrotnie do kierunku ruchu wskazówek zegara. Kleszcza wbrew powszechnej opinii nie należy wykręcać. Każdorazowo po usunięciu kleszcza ze skóry należy zdezynfekować miejsce po ugryzieniu, upewniając się wcześniej czy pasożyt został wyjęty w całości. Miejsce po kleszczu należy obserwować przez minimum miesiąc, zwracając uwagę na ewentualne pojawienie się rumienia.
Wyrwanego ze skóry kleszcza nie trzeba wyrzucać. Można oddać go do badania, aby sprawdzić, czy był zakażony. Jeśli okaże się, że kleszcz był zarażony, o konsultację najlepiej poprosić lekarza. Czasami zaleca się obserwację objawów i wykonanie w odpowiednim czasie od ukąszenia testu na boreliozę, jednak coraz częściej pacjenci decydują się na wdrożenie profilaktycznej antybiotykoterapii, co może pomóc w uniknięciu boreliozy. Antybiotyk jednak nie ochroni pacjenta przed kleszczowym zapaleniem mózgu, gdyż jest to choroba wirusowa.
Po wyjęciu kleszcza należy obserwować swój organizm i reagować na wszelkie niepokojące symptomy, które mogłyby świadczyć o tym, że kleszcz był zarażony. Co zrobić, jak ugryzie kleszcz? Przede wszystkim należy obserwować miejsce ukłucia. Na początku zwykle w miejscu ugryzienia występuje niewielki odczyn zapalny i zaczerwienienie skóry, jednak objaw ten zazwyczaj znika po kilku dniach. Jeśli natomiast pacjent zauważy, że zaczerwienienie skóry się powiększa bądź pojawia się charakterystyczny rumień, powinien koniecznie skonsultować się z lekarzem.
Jeśli pacjent obawia się, że samodzielnie nie będzie w stanie wyjąć kleszcza ze skóry, powinien zgłosić się do lekarza niezwłocznie, gdy tylko zauważy obecność kleszcza w skórze. W tym przypadku nie ma co się zastanawiać, do jakiego lekarza z kleszczem się udać – wystarczy wizyta w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej. Można też udać się do placówki świadczącej nocną i świąteczną opiekę zdrowotną – wyjęciem kleszcza może zająć się zarówno lekarz, jak i pielęgniarka. Jeśli jednak kleszcz będzie wbity głęboko i zdaniem lekarza będzie trudny do bezpiecznego usunięcia, pacjent może otrzymać skierowanie do poradni chirurgicznej. Bez względu na to, czy pacjent wyjmie kleszcza samodzielnie, czy zgłosi się w tym celu po pomoc medyczną, będzie musiał następnie obserwować miejsce po ugryzieniu oraz reagować na ogólne objawy, które mogą się pojawiać. Jak powinno wyglądać postępowanie po ugryzieniu kleszcza w przypadku zaobserwowania z czasem niepokojących objawów? Co zrobić po wyciągnięciu kleszcza, gdy na skórze pojawi się rumień bądź zaczną występować symptomy mogące wskazywać na choroby odkleszczowe? Rumień lub wspomniane wyżej objawy mogą sugerować, że w skórę wbił się zainfekowany kleszcz. Kiedy należy się zgłosić do lekarza w takim przypadku? Zaleca się niezwłoczne udanie się do lekarza rodzinnego i dalszą diagnostykę oraz wdrożenie leczenia.
Jednym z charakterystycznych objawów, które może wywołać ugryzienie przez kleszcza, jest tzw. rumień wędrujący. Jest to objaw, który raczej trudno przeoczyć. Najczęściej pojawia się po około 7. dniach od ugryzienia kleszcza – w środku jest czerwony, po czym stopniowo blednie po promieniach okręgu, by znów zaczerwienić się na jego brzegach. To właśnie na groźną dla człowieka boreliozę może wskazywać zaobserwowany przez pacjenta rumień po kleszczu. Co robić, gdy faktycznie pojawi się on na naszej skórze? Należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, by wdrożyć odpowiednie leczenie. Jednocześnie należy pamiętać, że kleszcz w skórze nie zawsze powoduje rumień. Jest szerokie grono pacjentów z boreliozą, którzy nie mieli objawów rumienia – podaje się, że nawet połowa przypadków boreliozy nie objawia się rumieniem. Po ugryzieniu przez kleszcza należy zatem zwrócić uwagę również na inne niepokojące objawy. Można do nich zaliczyć:
Wiedza, co zrobić po ugryzieniu kleszcza, to podstawa, by chronić się przed groźnymi powikłaniami, które mogą wystąpić u pacjentów. Powikłaniami po ugryzieniu są choroby przenoszone przez kleszcze oraz ich możliwe konsekwencje, w tym: zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego czy zapalenie opon mózgowych. Bardzo groźna jest borelioza, dlatego profilaktyka po ugryzieniu kleszcza w niektórych przypadkach dopuszcza podawanie antybiotyków. Borelioza może przyczynić się m.in. do porażenia nerwów czaszkowych bądź korzonkowych. Niebezpieczne jest również kleszczowe zapalenie mózgu, które może powodować stan zapalny mózgu lub rdzenia kręgowego, a także zaburzenia świadomości, niedowład kończyn, a w niektórych przypadkach nawet prowadzić do śmierci.
Profilaktyczne stosowanie antybiotyków po każdym ugryzieniu kleszcza nie jest zalecane w przypadku rutynowego postępowania. Jeśli jednak pacjent „złapie” kleszcza w rejonie o wysokiej zapadalności na boreliozę lub dojdzie do mnogiego pokłucia przez kleszcze, koniecznie powinien skonsultować się ze specjalistą. Wskazaniem do pilnego kontaktu z lekarzem może być również informacja z laboratorium, że przebadany kleszcz, który był wbity w skórę pacjenta, był zarażony. Koniecznie należy też zgłosić się do lekarza, jeśli pacjent zaobserwuje na skórze rumień po kleszczu, gdyż jest to wskazanie do wdrożenia antybiotykoterapii. Decyzję o potrzebie profilaktycznej antybiotykoterapii, a także o tym, jaki antybiotyk profilaktycznie po ugryzieniu kleszcza należy wdrożyć, zawsze powinien podejmować lekarz. Zalecenia IDSA obejmują jednorazowe podanie pacjentowi dawki doksycykliny (os. dorosłe i dzieci od 9. roku życia). Zalecenia ILADS obejmują natomiast 2–3 tygodniowe przyjmowanie doksycykliny, amoksycykliny bądź aksetylu cefuroksymu. Jeśli znalazłeś na swoim ciele rumień po ukąszeniu kleszcza i obawiasz się chorób odkleszczowych, skonsultuj się z lekarzem. Możesz zrobić to również online, np. za pośrednictwem portalu tendoktor.pl. Umów się na konsultację z możliwością wystawienia e-recepty, dzięki czemu ewentualnie potrzebne leczenie rozpoczniesz bardzo szybko! Bibliografia: