Metody leczenia depresji: jak wybrać terapię?

Depresja to bardzo niebezpieczna choroba, która często jest diagnozowana zbyt późno. Jej objawy rzutują na codzienne funkcjonowanie pacjenta, a nasilone mogą nawet skończyć się myślami i próbami samobójczymi. Depresję należy leczyć, a pomóc może w tym zarówno farmakoterapia, jak i psychoterapia – leczenie ustala się indywidualnie dla każdego chorego.

W życiu każdego człowieka ogromne znaczenie odgrywa zdrowie psychiczne, które często nazywane jest też równowagą psychiczną stanowiącą podstawę prawidłowego funkcjonowania każdej jednostki. U ludzi mających problemy z psychiką, do których zalicza się między innymi osoby zmagające się z depresją, może wystąpić szereg niepokojących objawów, jak np. utrata wiary w siebie, poczucie bezużyteczności czy też wspomniane już myśli samobójcze. Po zdiagnozowaniu u pacjenta depresji wymagane jest leczenie, ponieważ choroba nieleczona może nie tylko wpływać na samopoczucie czy komfort życia, ale nawet doprowadzić do śmierci. Metody leczenia depresji są różne i zawsze należy dobrać terapię odpowiednią do potrzeb. Jak leczy się depresję? Sprawdzamy!

Depresja – poważna choroba psychiczna

Zaburzenia depresyjne są jednymi z najpoważniejszych problemów zdrowotnych towarzyszących człowiekowi, a liczba diagnozowanych chorych z roku na rok wzrasta. Depresja stanowi poważny problem terapeutyczny – definiuje się ją jako zespół afektywnych zaburzeń nastroju oraz aktywności, które mogą utrudniać codzienne prawidłowe funkcjonowanie człowieka. W wielu przypadkach choroba ta może być dziedziczona, może też jednak mieć podłoże chemiczne, poza tym do jej rozwoju może przyczynić się szereg czynników zewnętrznych, do których zalicza się między innymi:

• długotrwały silny stres, zwłaszcza w okresie dzieciństwa,
• przyjmowanie niektórych leków np. w okresie klimakterium oraz po porodzie,
• uzależnienie od używek takich jak alkohol oraz narkotyki,
• obecność chorób, do których zalicza się np. cukrzycę, niedoczynność tarczycy oraz astmę.

Do najważniejszych objawów depresji zalicza się ciągły smutek, a także zaburzenia nastroju oraz zaburzenie lękowe. Depresji często towarzyszą również zaburzenia snu oraz obojętność i zmniejszenie zainteresowania istotnymi dotychczas sprawami. Wiąże się z nią również nieuzasadnione zmęczenie i brak energii, wzmożona męczliwość, a także myśli samobójcze. Ze względu na stopień natężenia zaburzenia depresyjne dzieli się na:

• lekkie (depresja łagodna),
• umiarkowane (umiarkowana depresja),
• ciężkie (zaburzenie depresyjne o ciężkim przebiegu).

Depresja łagodna jest diagnozowana u pacjenta, jeśli wystąpią u niego i utrzymują się przez określony czas m.in. następujące objawy:

• obniżenie nastroju,
• spadek energii i wzmożona męczliwość,
• utrata zainteresowań.

Aby zdiagnozować depresję umiarkowaną, u pacjenta muszą wystąpić przynajmniej dwa spośród trzech objawów depresji łagodnej oraz trzy lub cztery dodatkowe objawy, w tym np.:

• spadek poczucia własnej wartości,
• poczucie winy,
• myśli samobójcze,
• zaburzenia pamięci,
• nasilony lęk,
• zaburzenia snu,
• zaburzenia odżywiania.

Depresja ciężka jest diagnozowana, kiedy u pacjenta wystąpią wszystkie trzy podstawowe objawy depresji łagodnej oraz przynajmniej cztery dodatkowe objawy, które zostały opisane powyżej. Każdy rodzaj depresji wymaga leczenia. O tym, jak zwalczać depresję, będzie mowa w dalszej części artykułu.

Metody leczenia depresji

Depresja wymaga leczenia i co do tego nie ma wątpliwości. Niepokojące objawy trzeba skonsultować z lekarzem, gdyż zwykle same nie mijają i choremu potrzebna jest pomoc specjalistyczna. Leczenie depresji jest jednak procesem długotrwałym, z czym trzeba się liczyć. Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, jak zwalczyć depresję, gdyż leczenie indywidualnie powinien dobrać pacjentowi lekarz – i to on powinien też nadzorować przebieg terapii i jej efekty.

Jeśli chodzi o skuteczne metody leczenia depresji, to szczególnie polecane jest leczenie łączone, które obejmuje zarówno farmakologię, jak i psychoterapię. Jeśli jednak chodzi o to, jak leczyć ciężką depresję u pacjenta, oprócz wdrożenia farmakoterapii oraz psychoterapii konieczne może okazać się również leczenie szpitalne. Warto dodać, że w walce z depresją wykorzystuje się także inne metody – w terapii pomocny może być ruch czy muzykoterapia, a nawet aromaterapia i joga. Nie można też zapominać o odpowiedniej diecie. Co jeszcze pomaga na depresję? Dla pacjenta zmagającego się z depresją niezwykle ważna jest pomoc otoczenia. Istotne jest w tym przypadku szczególnie wsparcie społeczne, w tym zwłaszcza bliskich i rodziny. Niekiedy zaleca się też terapię rodzinną.

Leczenie farmakologiczne depresji

Jak podkreślono już wcześniej, terapia depresji może przebiegać zupełnie inaczej u różnych pacjentów. W większości przypadków konieczne jest leczenie farmakologiczne depresji, które polega na przyjmowaniu przez chorego przepisanych przez psychiatrę antydepresantów. W farmakologicznym leczeniu depresji stosuje się między innymi:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
• inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI),
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD),
• inhibitory monoaminooksydazy (IMAO),
• leki o innych mechanizmach działania.

Czy leki na depresję pomagają? Przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych zgodnie z zaleceniami lekarza pomoże poczuć się pacjentowi bezpieczniej oraz złagodzić objawy towarzyszące chorobie. Jeśli natomiast chodzi o efekty terapii, to wiele zależy od rodzaju dobranego leczenia i zaangażowania pacjenta, a także od sytuacji życiowej osoby chorej, poza tym znaczenie ma wspomniane wcześniej wsparcie bliskich.

Co pomaga na depresję, gdy leki antydepresyjne nie działają?

W niektórych przypadkach może się okazać, że przyjmowane leki na depresję nie pomagają pacjentowi wrócić do codziennego normalnego życia. Bardzo częstą przyczyną nieskuteczności leczenia farmakologicznego depresji u pacjentów jest pomijanie innych równie ważnych form pomocy. W takiej sytuacji należy rozważyć, najlepiej w ścisłej współpracy z lekarzem prowadzącym, inne metody leczenia depresji. Jeśli więc przyjmowany przez chorego antydepresant nie przyniesie oczekiwanych efektów, konieczna może być zmiana leku na inny czy też wdrożenie dodatkowych form terapii. Pomocne może być m.in. wdrożenie psychoterapii, której najważniejszym zadaniem będzie modyfikacja sposobu myślenia i przekonań. Będzie to mieć istotny wpływ na odczuwane przez pacjenta emocje, wpływając jednocześnie na zachowanie osoby chorej. W przypadku ciężkiej depresji, która ma postać poważnych zaburzeń psychicznych, rozwiązaniem może okazać się również terapia elektrowstrząsowa. Obejmuje ona stymulację elektryczną w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, a sam zabieg trwa kilkanaście minut.

Na czym polega psychoterapia w depresji?

W leczeniu depresji istotne znaczenie odgrywa psychoterapia. Terapia depresji może przebiegać w różny sposób zależnie od przyjętych przez specjalistę założeń pracy z danym pacjentem. Terapia osób z depresją powinna być bowiem dostosowana do ich indywidualnych potrzeb – wówczas jej efekty mogą być najlepsze. O tym, jaka dokładnie zostanie zastosowana psychoterapia w depresji, decyduje wiele czynników. W leczeniu psychoterapeutycznym depresji wykorzystuje się między innymi takie metody, jak:

• terapia poznawczo-behawioralna (Cognitive Behavioral Therapy – CBT), której najważniejszym celem jest zmiana negatywnych przekonań towarzyszących depresji oraz zmiana sposobu postrzegania rzeczywistości. Terapię poznawczo-behawioralną stosuje się w celu leczenia zaburzeń psychicznych, poza tym znajduje również zastosowanie przy trudnościach emocjonalnych oraz problematycznych zachowaniach;

• interpersonalna psychoterapia (Interpersonal Therapy – IPT), która jest ukierunkowana przede wszystkim na relacje z innymi i towarzyszące im problemy, które istotnie wpływają na stan psychiczny pacjenta. Metoda ta znajduje zastosowanie również w momencie, kiedy chorzy nie są w stanie odnaleźć się w danej roli społecznej oraz mają problemy z wykonywaniem codziennych obowiązków zawodowych.

Czy depresja jest przeciwwskazaniem do pracy?

Na depresję zachorować może każdy – zarówno pracownik rozpoczynający pracę w danej firmie, jak i kierownik, dyrektor czy prezes. Zdiagnozowana u pacjenta depresja może się niekorzystnie odbijać na aktywności zawodowej chorego. Obniżona samoocena ma bowiem negatywny wpływ na efektywność w pracy, podobnie jak narastające zobojętnienie wobec podejmowanych przez pracownika działań, problemy z koncentracją czy pamięcią, a tym bardziej wycofanie społeczne. Nasilenie objawów związanych z depresją może stać się w niektórych przypadkach uzasadnioną przyczyną niezdolności do pracy. Wielu pacjentów chorych na depresję podejmuje decyzję o kontynuowaniu pracy, jednak zdarza się, że odbija się to negatywnie zarówno na ich zdrowiu, jak i na jakości wykonywanych przez nich obowiązków zawodowych.

Pracownik, który podejrzewa u siebie depresję, powinien jak najszybciej udać się do psychiatry lub lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli trudności w wykonywaniu pracy są poważne, konieczne może okazać się skorzystanie z L4 na depresję. Będzie to doskonały czas, aby wdrożyć odpowiednie metody leczenia depresji i zadbać o siebie jak najlepiej.

Jak długo leczy się depresję? 

Czas leczenia depresji uzależniony jest od wielu czynników, stąd też może być różny w zależności od konkretnego przypadku. Długość trwania terapii depresji zależy między innymi od podłoża choroby, jej nasilenia u danej osoby czy wsparcia otoczenia, a poza tym znaczenie ma również reakcja pacjenta na przyjmowane leki i prowadzoną terapię. Ile może trwać terapia na depresję? Leczenie depresji jest procesem trudnym i długotrwałym – zdarza się, że ciągnie się latami. Kiedy objawy choroby nawracają, leczenie farmakologiczne depresji może trwać nawet do końca życia. Jeśli chodzi o psychoterapię, czas jej prowadzenia przy depresji wynosi minimum pół roku, jednak w przypadku nawracającej choroby może wydłużyć się do kilku lat, a niekiedy może być nawet bezterminowy. Istotnym elementem leczenia depresji jest właściwa współpraca pacjenta z lekarzem – bez niej żadna terapia się nie powiedzie.

Czy depresję można wyleczyć? 

To, jaka będzie najlepsza terapia na depresję, jest kwestią indywidualną, choć niewątpliwie w większości przypadków samo leczenie jest procesem długotrwałym. Depresja jest chorobą uleczalną, jednak wymaga stałej współpracy pacjenta z lekarzem oraz cierpliwości chorego. Leczenie depresji należy rozpocząć jak najszybciej, ponieważ na jego efektywność znacząco wpływa zarówno szybkość wykrycia choroby, jak i moment, w którym zostanie wdrożona terapia. Ważne jest wczesne zdiagnozowanie objawów, które mogą świadczyć o rozwijającym się zaburzeniu. Jeśli zatem obserwujesz u siebie np. pogorszenie nastroju, uczucie ciągłego zmęczenia czy brak radości z codziennego życia, zgłoś się do lekarza.

Jak wyleczyć się z depresji samemu?

Jak wiadomo, najlepsze rezultaty przy leczeniu zaburzeń depresyjnych daje farmakoterapia połączona z psychoterapią. Nie ma co próbować leczyć się z depresji samodzielnie – należy zaufać w tej kwestii specjaliście. Oczywiście nie oznacza to, że rola pacjenta jest w tym przypadku zerowa. Istotne jest również samodzielne podejmowanie odpowiednich działań, które mają na celu poprawę stanu swojego zdrowia. Jak wyleczyć się z depresji samemu? Przede wszystkim należy współpracować z lekarzem w ramach ustalonej terapii. Warto dodatkowo zadbać o rozwój własnych zainteresowań i o aktywne spędzanie wolnego czasu. Aktywność fizyczna łagodzi stany depresyjne i może zapobiegać pojawianiu się ich w przyszłości. Pomocne mogą okazać się również techniki relaksacyjne. Nie bez znaczenia jest również dieta, która powinna być zdrowa, zróżnicowana i prawidłowo zbilansowana – pamiętajmy, że niedobory pokarmowe mogą wpływać negatywnie na pracę mózgu i układu nerwowego.

Bibliografia: 

• Święcicki Ł., Sienkiewicz-Jarosz H., Depresja – poradnik dla pacjentów i nie tylko…, https://zaburzeniadepresyjne.edu.pl/wp-content/uploads/pdf/Depresja-poradnik_dla_pacjentow13.01.pdf [dostęp online: 09.2023 r.].

• Malhi G., Bridges P., Postępowanie w depresji, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław; 2001.

• Flint J., Kendler K.S., The Genetics of Major Depression, Neuron. Feb 5, 81(3); 2014, s. 484–503 [dostęp online: 09.2023 r.].

• • What is depression?, https://www.psychiatry.org/patients-families/depression/what-is-depression [dostęp online: 09.2023 r.].

• Gromulska L., Zdrowie psychiczne w świetle dokumentów Światowej Organizacji Zdrowia, Przegląd Epidemiologiczny, Zdrowie publiczne, 2010 [dostęp online 09.2023 r.].
• Depression, https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression [dostęp online: 09.2023 r.].

Warto zobaczyć również:

• Metody leczenia depresji: jak wybrać terapię?
• Czy farmaceuta ma możliwość odmówienia wydania tabletki „dzień po”?
• Sytuacje, w których lekarz może nie przepisać tabletki „dzień po”
• Jak antydepresanty działają na organizm i jakie powodują skutki uboczne?
• Antykoncepcja hormonalna: wady, zalety, skuteczność i skutki uboczne
• Jakie są rodzaje depresji?
• Metody antykoncepcji hormonalnej dostępne w Polsce
• Lista najczęstszych chorób i zaburzeń psychicznych
• Dostępne metody antykoncepcji i ich skuteczność
• Jak działa antykoncepcja awaryjna i jak dostać receptę na tabletkę „dzień po”?

Wybierz odpowiednią e-konsultacje

Encyklopedia leków