Sytuacje, w których lekarz może nie przepisać tabletki „dzień po”
Tabletki „dzień po” przyjmuje się, aby zapobiec nieplanowanej ciąży, gdy istnieje wysokie ryzyko zajścia w nią po niedawno odbytym współżyciu seksualnym. Antykoncepcja awaryjna w naszym kraju jest dostępna jedynie na receptę. Jednak nie każda osoba, która zgłosi się do lekarza po receptę, otrzyma upoważnienie do zakupu tabletki „dzień po”.
W Polsce tabletki „dzień po” są wydawane w aptece dopiero po okazaniu ważnej e-recepty, zatem w przypadku zajścia potrzeby ich przyjęcia w pierwszej kolejności trzeba się udać do lekarza. W szczególnych przypadkach może się jednak zdarzyć, że lekarz odmówi przepisania antykoncepcji awaryjnej danej osobie. Mowa zarówno o przypadkach związanych ze zdrowiem pacjentki, gdy lekarz w wywiadzie medycznym stwierdzi przeciwwskazania do stosowania leku, jak i o przypadkach niemedycznych. W jakich sytuacjach lekarz może nie przepisać tabletki „dzień po” i dlaczego? Informacje na ten temat można znaleźć poniżej.
Czym są tabletki „dzień po”? Wskazania do ich stosowania
Antykoncepcją awaryjną, znaną również jako tabletki „dzień po” czy tabletki „po”, nazywa się środki hormonalne przeznaczone do ochrony przed nieplanowanym zapłodnieniem. Są stosowane w celu uniknięcia ciąży, gdy zaistnieje ryzyko, że kobieta może w nią zajść (na przykład współżyła bez antykoncepcji czy zastosowała antykoncepcję o wątpliwej skuteczności). Tabletki „po” mogą się okazać pomocne między innymi w poniższych sytuacjach:
- dojdzie do współżycia bez zabezpieczenia,
- dojdzie do gwałtu,
- stosowana prezerwatywa pęknie,
- kobieta pominie kilka tabletek antykoncepcyjnych,
- odklei się plaster antykoncepcyjny,
- wypadnie wkładka dopochwowa,
- dojdzie do ejakulacji na zewnętrzne okolice płciowe kobiety,
- kobieta stosuje metodę kalendarzyka i źle wyliczy dni płodne.
Decydując się na antykoncepcję awaryjną, należy mieć świadomość jej możliwych działań niepożądanych. Można do nich zaliczyć na przykład nudności, tkliwość piersi, zaburzenia krwawienia miesiączkowego, bóle głowy i zawroty głowy czy uczucie dyskomfortu w podbrzuszu.
Czy tabletki „dzień po” są legalne w Polsce?
W sieci można znaleźć wiele spekulacji odnośnie do tego, czy tabletka „dzień po” jest legalna. Pojawiają się również wątpliwości związane z jej dostępnością. Jeśli chodzi o legalność antykoncepcji awaryjnej, zgodnie z prawem można ją kupić wyłącznie w aptece. Leki pochodzące z niepewnego źródła mogą być zagrożeniem dla zdrowia, zatem tabletek „po” należy szukać jedynie w aptekach.
Warto wiedzieć, że w Polsce jeszcze nie tak dawno antykoncepcję awaryjną można było kupić w aptece bez recepty. Co prawda aktualnie tabletka „dzień po” zakazana nie jest, jednak jednocześnie nie jest dostępna w sprzedaży ogólnej, co oznacza, że bez stosownego upoważnienia nie kupimy jej w żadnej aptece. Oczywiście wspomnianym upoważnieniem jest e-recepta, a jej otrzymanie wymaga wcześniejszego kontaktu z uprawnionym specjalistą. Kobieta powinna zatem w razie konieczności zgłosić się do lekarza, informując go, że pilnie jest jej potrzebna tabletka „dzień po”. Kto może wypisać wspomniany lek? To również niejasna kwestia dla wielu osób, zatem temat ten zostanie szerzej omówiony w dalszych akapitach. Okazuje się ponadto, że nie każdy, kto zgłosi się do lekarza (nawet uprawnionego), otrzyma e-receptę na antykoncepcję awaryjną. W niektórych przypadkach lekarz może odmówić wystawienia e-recepty.
Tabletka „dzień po” – kto może wypisać e-receptę?
Wiemy już, że bez e-recepty nie można kupić w aptece pigułki „dzień po”. Kto może przepisać kobiecie wspomniany lek? Mogłoby się wydawać, że po receptę na antykoncepcję awaryjną należy się zgłosić do ginekologa, jednak nie jest to jedyna opcja. Owszem – ginekolog może przepisać tabletki „po”, jednak dostęp do ginekologów w Polsce niestety nie zawsze jest łatwy – niekiedy na umówioną wizytę trzeba czekać całe tygodnie czy miesiące. Antykoncepcję awaryjną należy natomiast zastosować jak najszybciej po ryzykownym współżyciu – w przeciwnym wypadku będzie już za późno i lek nie zdąży zadziałać w pożądany sposób. Nie tylko ginekolog jest zatem specjalistą, do którego można się zgłosić, gdy potrzebna jest tabletka „72 h po”. Kto może przepisać antykoncepcję awaryjną w Polsce? Praktycznie każdy lekarz uprawniony do wystawiania e-recept, a zatem również lekarz rodzinny.
Tabletka „dzień po” – recepta od jakiego lekarza?
By móc skorzystać z antykoncepcji awaryjnej, potrzebna jest recepta na tabletkę „dzień po”. Kto może wypisać wspomniany dokument, już podkreślono – uprawniony jest do tego każdy lekarz, bez względu na specjalizację. Wystarczy mu prawo do wystawiania recept. Ponadto nie tylko w ramach wizyty na NFZ może być kobiecie przepisana tabletka „dzień po”. Recepta od jakiego lekarza jeszcze jest możliwa? Oczywiście od lekarzy przyjmujących w ramach medycznych usług prywatnych. W tym przypadku również możliwa będzie darmowa e-recepta na tabletkę „po”, jednak trzeba liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty za prywatną konsultację lekarską. E-receptę na antykoncepcję awaryjną można otrzymać także zdalnie – w tym korzystając z konsultacji lekarskich online.
Recepta na tabletkę „dzień po” – kiedy jej nie dostaniemy?
Nie każda osoba, która zgłosi się do lekarza, otrzyma e-receptę na antykoncepcję awaryjną. Lekarz może wystawić receptę na lek tylko w sytuacji, gdy są do tego przesłanki, a jednocześnie nie ma żadnych przeciwwskazań. Ginekolog, który przepisze tabletki awaryjne, musi być pewny, że są dla pacjentki bezpieczne. Przeciwwskazaniem do stosowania tabletek „po” jest na przykład nadwrażliwość na zawarte w nich składniki. Lekarz nie przepisze też leku pacjentce w ciąży. Przeciwwskazanie mogą ponadto stanowić ciężkie zaburzenia czynności wątroby lub wysokie ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej u kobiety (w tym na przykład ciąża pozamaciczna lub zapalenie jajowodu w wywiadzie). Przeciwwskazaniem mogą być również niektóre stosowane (aktualnie lub do 4 tygodni wstecz) przez kobietę leki, z uwagi na niekorzystne interakcje.
Czy mężczyzna może dostać receptę na tabletkę „dzień po”?
Do lekarza zawsze zgłaszamy się po leki dla siebie. Nie powinno się przekazywać innym niewykorzystanych przez siebie leków i nie można prosić lekarza o e-receptę na lek dla innej osoby. Nie ma zatem co się zastanawiać, czy mężczyzna może dostać receptę na tabletkę „dzień po” – to nie on będzie ją przyjmował, zatem nie ma wskazań do jej przepisania. Po e-receptę może się zgłosić jedynie kobieta. Mężczyzna może natomiast (mając odpowiednie dane) wykupić w razie potrzeby e-receptę partnerki w aptece.
Co zrobić, gdy lekarz odmówi wystawienia e-recepty na tabletkę „dzień po”?
Jeśli lekarz odmówi przepisania antykoncepcji awaryjnej w związku z przeciwwskazaniami medycznymi, kobieta nie powinna przyjmować tabletek „dzień po” – wówczas lekarz zapewne omówi z pacjentką możliwe opcje dalszych działań. Jeśli nie ma przeciwwskazań, tabletkę „po” należy przyjąć możliwie jak najszybciej od współżycia – jeśli zatem wizyta u lekarza musiałaby być odległa w czasie, warto skorzystać z konsultacji zdalnych, które zwykle odbywają się od ręki.
Bibliografia:
- ChPL i ulotka EllaOne [dostęp online 09.2023]
- ChPL i ulotka Escapelle [dostęp online 09.2023]
- Drejza M., Blek N., Frankowska A., Gawlik M., Olejnik A., Religa L., Antykoncepcja Awaryjna, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Lekarze Kobietom, Warszawa, luty 2020 [dostęp online 09.2023]
Warto zobaczyć również:
- Metody leczenia depresji: jak wybrać terapię?
- Czy farmaceuta ma możliwość odmówienia wydania tabletki „dzień po”?
- Sytuacje, w których lekarz może nie przepisać tabletki „dzień po”
- Jak antydepresanty działają na organizm i jakie powodują skutki uboczne?
- Antykoncepcja hormonalna: wady, zalety, skuteczność i skutki uboczne
- Jakie są rodzaje depresji?
- Metody antykoncepcji hormonalnej dostępne w Polsce
- Lista najczęstszych chorób i zaburzeń psychicznych
- Dostępne metody antykoncepcji i ich skuteczność
- Jak działa antykoncepcja awaryjna i jak dostać receptę na tabletkę „dzień po”?