Kołatanie serca w nocy: najczęstsze przyczyny i co oznacza

Serce jest jednym z najważniejszych organów, a jego głównym zadaniem jest pompowanie krwi do poszczególnych tkanek budujących organizm. Pompowanie to jest możliwe dzięki biciu serca, a wszelkie zaburzenia tego bicia są niepokojące. Należy zwrócić uwagę zwłaszcza na tzw. kołatanie serca w nocy, które może stanowić jeden z objawów niebezpiecznych chorób.

Pracę serca można porównać do pracy pompy, której zadaniem jest rozprowadzanie krwi po całym ciele. Gdy serce jest w złej kondycji lub nie działa tak, jak powinno, pojawia się szereg dolegliwości ze strony całego organizmu. Choroby serca i zaburzenia jego pracy nie mogą być lekceważone, gdyż są one wymieniane jako jedne z najczęstszych obecnie przyczyn śmierci. Jednym z często spotykanych problemów układu sercowo-naczyniowego jest kołatanie serca, które jest definiowane jako nieprzyjemne uczucie przyspieszonej bądź nierównej pracy tego narządu. Przyczyny kołatania serca mogą być różnorodne, podobnie jak objawy towarzyszące tego rodzaju dolegliwości. Kołatanie serca może występować zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy i to właśnie kołatanie serca w nocy powinno być najbardziej niepokojące. Jakie są najczęstsze przyczyny kołatania serca w nocy i jakie objawy mogą mu towarzyszyć? Kiedy z nocnym kołataniem serca należy udać się do lekarza i jak uspokoić serce, gdy już doświadczamy tego objawu?

Układ sercowo-naczyniowy – budowa i funkcje

Jednym z najważniejszych układów organizmu człowieka jest układ sercowo-naczyniowy, często nazywany układem krążenia. W skład układu sercowo-naczyniowego wchodzi stanowiące jego centralną część serce oraz sieć naczyń krwionośnych, których najważniejszą funkcją jest transport krwi. Układ krążenia człowieka to skomplikowany układ zamknięty, który odpowiada za transport tlenu i składników odżywczych, a także hormonów, dwutlenku węgla i produktów przemiany materii. Układ krążenia utrzymuje stałą temperaturę ciała, poza tym pełni szereg innych funkcji. Głównym narządem układu sercowo-naczyniowego jest oczywiście serce, które składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. To właśnie od kondycji i pracy serca uzależnione jest prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, a zatem i całego organizmu. Gdy serce bije, pompuje krew do naczyń krwionośnych, by mogła ona docierać w każde miejsce ciała. Nieprawidłowości w biciu serca mogą poważnie rzutować na zdrowie, a nawet w poważnych przypadkach grozić śmiercią.

Najczęstsze choroby serca

Pacjenci są narażeni na różnorodne choroby serca i układu naczyniowego – ich objawy mogą być różne, a część z nich może długotrwale przebiegać bezobjawowo. Jednym z najczęstszych problemów dotykających układ krążenia jest zaburzenie pracy serca i związane z nim kołatanie serca, inaczej palpitacja serca. Często spotykaną chorobą układu sercowo-naczyniowego jest nadciśnienie tętnicze oraz choroba wieńcowa, nazywana również chorobą niedokrwienną serca. Wśród chorób serca można też wymienić wady wrodzone serca, do których zalicza się zwężenie aorty, zarośnięcie zastawki trójdzielnej oraz ubytek przegrody międzykomorowej. Częstym problemem jest też zapalenie mięśnia sercowego. Dotykające pacjentów choroby serca to najczęściej wymieniane współcześnie przyczyny śmierci. Niejednokrotnie przyczynia się do nich codzienność pacjenta, w tym życie w stresie i prowadzenie niezdrowego trybu życia, niezdrowa dieta i brak ruchu. Z chorobami serca bezpośrednio wiąże się też otyłość i cukrzyca.

Kołatanie serca w nocy – co oznacza?

Nieprawidłowo funkcjonujący układ krążenia może dawać różnorodne objawy, w tym również w postaci kołatania serca w nocy. Dolegliwość ta oznacza uczucie przyspieszonego bicia serca, często nazywanego również palpitacją serca. Kołatanie w klatce piersiowej bardzo często jest również opisywane przez pacjentów jako niemiarowe bicie serca, czyli takie, które znacząco różni się od prawidłowej pracy tego narządu.

Serce człowieka pracuje cały czas, dbając o zdrowie i życie – jego praca nie jest jednak przez nas zwykle odczuwana. Zdrowe serce pracuje nocą miarowo z częstością około 40–50 uderzeń na minutę (dla porównania – w ciągu dnia serce wykonuje pracę z częstością około 60–100 uderzeń na minutę). Zdarza się, że pacjent w spoczynku zaczyna odczuwać pracę serca, mając wrażenie, że jego bicie jest przyspieszone lub niemiarowe. Dolegliwość ta bardzo często wzbudza niepokój pacjenta – i słusznie, ponieważ w wielu przypadkach może stanowić objaw zagrażającej zdrowiu choroby kardiologicznej. Kołatanie serca po położeniu się stanowi objaw, który zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem, ponieważ może wymagać specjalistycznego leczenia. Niekiedy może mieć jednak charakter epizodyczny, który nie jest związany z żadną chorobą.

Kołatanie serca – przyczyny

Pojawiające się w nocy dziwne uczucie w sercu to dolegliwość, która może mieć wiele przyczyn. Do kołatania serca dochodzi w wyniku zaburzenia powstawania impulsu elektrycznego lub jego niewłaściwego przewodzenia. Do najczęstszych przyczyn kołatania serca u pacjentów zalicza się:

• nadmierny wysiłek fizyczny,
• chwilowe niedotlenienie organizmu,
• napady paniki,
• stany lękowe,
• nerwicę i depresję,
• silne emocje nagromadzone w ciągu dnia,
• reakcje stresowe,
• gorączkę,
• migrenę,
• choroby kardiologiczne,
• wzrost ciśnienia krwi podczas menopauzy,
• nadczynność tarczycy,
• zespół Cushinga.

Nierzadko też palpitacje serca są następstwem zmian hormonalnych czy wręcz zaburzeń hormonalnych. Jedną z częstych przyczyn kołatania serca jest również niedobór potasu, poza tym kołatanie w nocy może być spowodowane przez długotrwałe przyjmowanie niektórych leków. Do farmaceutyków, które mogą przyczyniać się do kołatania serca w nocy, można zaliczyć m.in. beta-blokery, czyli substancje blokujące receptory beta-adrenergiczne. Częstą przyczyną mocnego bicia serca w nocy jest ponadto nadmierne spożycie alkoholu. Nie bez znaczenia w tym przypadku jest również palenie papierosów czy zażywanie narkotyków i innych niedozwolonych substancji. Szczególnie niepokojące jest mocne bicie serca w ciąży, które zawsze wymaga konsultacji z lekarzem, stanowiąc niekiedy zagrożenie zarówno dla matki, jak i rozwijającego się płodu.

Dodatkowe objawy związane z mocnym biciem serca w nocy

Kołatanie serca może występować zarówno u osób zdrowych, jak i wskazywać na poważne choroby układu sercowo-naczyniowego. Do najczęstszych symptomów towarzyszących kołataniu serca po położeniu się zalicza się uczucie zmęczenia oraz przyspieszone tętno. Niekiedy mogą pojawiać się bóle i zawroty głowy, a nawet zasłabnięcia czy omdlenia. Inne dodatkowe objawy związane niekiedy z palpitacją serca to ból w klatce piersiowej oraz uczucie duszności. U części pacjentów mogą pojawiać się ponadto objawy w postaci wzmożonej potliwości. Niejednokrotnie z kołataniem w serca w nocy wiąże się też silne uczucie lęku.

Czy kołatanie serca po położeniu się jest groźne?

Uczucie kołatania serca w nocy wymaga konsultacji z lekarzem, zwłaszcza jeśli objawy nie ustępują i stają się uciążliwe dla pacjenta. Należy pamiętać, że zaburzenia pracy serca w postaci jego kołatania mogą świadczyć o poważnych chorobach układu sercowo-naczyniowego, do których zalicza się między innymi:

• migotanie przedsionków,
• trzepotanie przedsionków,
• częstoskurcz komorowy,
• zapalenie osierdzia,
• chorobę niedokrwienną serca.

Palpitacja serca w nocy może również świadczyć o wrodzonych wadach serca, do których zalicza się między innymi ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie cieśni aorty, ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej, krytyczne zwężenie cieśni aorty oraz tetralogię Fallota. Są to wady, które powstają jeszcze na etapie kształtowania się i rozwoju narządów u płodu.

Ciągle słyszę bicie swojego serca – kiedy udać się do lekarza?

Niewątpliwie kołatanie serca w nocy jest dolegliwością, która często wzbudza niepokój. Chociaż nie każde kołatanie serca w nocy stanowi powód do paniki, to objaw ten nigdy nie powinien być lekceważony przez pacjenta. Jeśli objawy w postaci kołatającego serca występują sporadycznie i ustępują samoistnie, należy zachować czujność. Jeśli jednak dolegliwość powraca częściej, warto zgłosić się do lekarza rodzinnego. Zapewne zleci on pacjentowi dodatkowe badania, w tym badanie krwi oraz badanie EKG. Konieczna może okazać się też wizyta u kardiologa, który zajmie się poszerzoną diagnostyką problemu. Jeśli z kołataniem serca są związane dodatkowe dolegliwości, do których zalicza się np. bóle i zawroty głowy, ostry ból w klatce piersiowej czy duszności i omdlenia, koniecznie należy zadzwonić po pogotowie lub zgłosić się do szpitala.

Ocenę zaburzeń rytmu lub przewodzenia umożliwia elektrofizjologia serca, w skrócie badanie EPS. Jest to wysoce specjalistyczne badanie inwazyjne, które wykorzystuje wprowadzane do wnętrza serca elektrody. W celu przeprowadzenia badania elektrofizjologicznego serca konieczne jest wprowadzenie cewnika do naczyń krwionośnych, a następnie do serca. Elektrody wysyłają impulsy elektryczne, które przyczyniają się do zaburzeń rytmu serca w warunkach kontrolowanych. W ten sposób można ocenić aktywność elektryczną serca. Po badaniu elektrody i cewnik są usuwane.

Jak uspokoić serce? Metody leczenia palpitacji serca

Metodę leczenia kołatania serca dobiera lekarz w zależności od zdiagnozowanej przyczyny problemu oraz od rodzaju dodatkowych objawów, z jakimi zmaga się pacjent. Lekarz może przepisać pacjentowi odpowiednio dobrane do potrzeb leki na serce. Niekiedy konieczne jest też leczenie choroby podstawowej, która przyczyniła się do palpitacji, w tym np. leczenie nadczynności tarczycy lub innych schorzeń. Kiedy lekarz zdiagnozuje u pacjenta chorobę kardiologiczną, w niektórych przypadkach konieczne może okazać się leczenie operacyjne. Jeśli dziwne uczucie w sercu w postaci jego kołatania jest efektem zaburzeń depresyjnych lub życia w stresie, konieczna może okazać się natomiast pomoc psychologa.

Domowe sposoby na nocne kołatanie serca

Jeśli kołatanie serca przyczyny ma niekardiologiczne, pomocne mogą okazać się również domowe sposoby łagodzenia dolegliwości. Kiedy palpitacja serca występuje w efekcie stresu lub jest wynikiem nadmiernych emocji, mogą pomóc ćwiczenia relaksacyjne lub oddechowe, poza tym sprawdzić się może spacer na świeżym powietrzu oraz joga. Do innych domowych sposobów na mocne bicie serca zalicza się ograniczenie spożywania alkoholu i palenia papierosów, a także picia mocnej kawy i herbaty, poza tym pomocne może okazać się picie herbat ziołowych o działaniu wyciszającym i korzystnym wpływie na pracę serca oraz całego układu sercowo-naczyniowego. Sprawdzić się może np. melisa, szyszki chmielu, kwiaty lawendy i lipy, a także ziele dziurawca – stosowanie ziół warto jednak omówić wcześniej z lekarzem, gdyż one również mają przeciwwskazania do stosowania. Bardzo ważna jest dodatkowo odpowiednia, zdrowa i zróżnicowana dieta.

Choroby układu krążenia i związane z nimi kołatania serca – profilaktyka

W celu ograniczenia ryzyka rozwoju chorób serca, których jednym z objawów może być kołatanie serca, należy przestrzegać odpowiedniej diety, a także unikać używek, palenia papierosów oraz nadmiernego spożywania alkoholu. Warto także ograniczyć spożywanie tłuszczów nasyconych, należy natomiast zadbać o spożywanie produktów pełnoziarnistych, a także warzyw, owoców i ryb. Warto zwrócić również uwagę na odpowiednią ilość snu, poza tym należy pamiętać o regularnym odpoczynku i unikaniu czynników stresogennych.

Bardzo ważna jest również regularna aktywność fizyczna, o którą powinny zadbać osoby w każdym wieku, dostosowując ją do możliwości swojego organizmu. Aktywność fizyczna w połączeniu ze zdrową dietą pozwoli też kontrolować masę ciała, przeciwdziałając nadwadze i otyłości. To bardzo ważne, gdyż otyłość – jak wiadomo – zwiększa ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego.

Bibliografia:

• Szczeklik „Kołatanie serca” w Interna Szczeklika 2019, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019
• https://medicinetoday.com.au/sites/default/files/cpd/MT2015-10-043-LING.pdf [dostęp online 10.2023]
• Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016, str. 77-78
• https://podyplomie.pl/system/products/sample_pdfs/000/008/981/original/Zaburzenia_rytmu_serca_2022-4.pdf [dostęp online 10.2023]
• Lipińska A., Objawy w stanach nagłych układu krążenia, https://podyplomie.pl/system/products/sample_pdfs/000/007/252/original/SN_Kardiologia.pdf [dostęp online 10.2023]

Warto zobaczyć również:

• Kiedy można szczepić dziecko po leczeniu antybiotykiem?
• Przekrwione oczy i ból głowy: przyczyny, leczenie i objawy
• Kołatanie serca w nocy: najczęstsze przyczyny i co oznacza
• Nadżerki w żołądku: co to, objawy, przyczyny i leczenie
• Ból i narośl pod językiem – przyczyny, objawy i leczenie
• Jak długo jest ważna recepta i e-recepta? Do kiedy można kupić leki?
• Skuteczne sposoby na spuchnięte stopy i kostki
• Wystające żyły na rękach i nogach: czy to powód do niepokoju?
• Przedłużająca się miesiączka: jakie są przyczyny długiego krwawienia miesiączkowego?
• Wysoki puls – przyczyny, objawy i czy jest niebezpieczny?

Wybierz odpowiednią e-konsultacje

Encyklopedia leków