Nadżerki w żołądku: co to, objawy, przyczyny i leczenie

Układ trawienny, nazywany również układem pokarmowym, pełni wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Należące do niego narządy często jednak chorują i mierzą się z różnymi dolegliwościami. Jedną z nich są zmiany w błonie śluzowej w postaci nadżerek, które mogą dawać objawy bardzo podobne do refluksu lub wrzodów żołądka.

W skład przewodu pokarmowego człowieka wchodzą powiązane ze sobą odcinki, które spełniają określone funkcje. Zaburzenia układu pokarmowego mogą dotykać osób w różnym wieku, bez względu na płeć, a jedną z najczęściej występujących dolegliwości jest nadżerka w żołądku. To bardzo poważny problem, gdyż nieleczone nadżerki żołądka mogą przekształcać się we wrzody. Nadżerki są również czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka. Jakie są przyczyny i objawy nadżerek żołądka oraz jak wygląda diagnostyka tej dolegliwości? Jak leczyć nadżerki i jak powinna wyglądać dieta osób zmagających się z nadżerkami? Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem!

Układ trawienny człowieka – najważniejsze funkcje

Układ trawienny człowieka pełni wiele ważnych funkcji. Odpowiada między innymi za pobieranie pokarmów i wody, poza tym ważną funkcją układu pokarmowego jest trawienie i wchłanianie. Istotnym elementem układu trawiennego człowieka jest żołądek, w którym odbywa się wstępne trawienie białek, poza tym ma w nim miejsce przygotowanie treści pokarmowej do trawienia w jelicie cienkim. Prawidłowo pracujący żołądek uniemożliwia również cofanie się znajdującej się w nim treści pokarmowej do przełyku.

Ważnym elementem budowy narządów układu pokarmowego człowieka jest błona śluzowa, która pełni w nim wiele istotnych funkcji. W jamie ustnej spełnia funkcję ochronną, odnawiającą, czuciową, smakową oraz resorpcyjną. Błonę śluzową żołądka pokrywa nabłonek jednowarstwowy walcowaty, a znajdujące się w niej komórki produkują kwas solny i enzymy trawienne, odgrywając istotną rolę w trawieniu pokarmu. Kluczowe jest również znaczenie błony śluzowej jelita cienkiego i grubego – zwiększa ona powierzchnię wchłaniania, a także jest odpowiedzialna za zwrotne wchłanianie wody i wydzielanie śluzu. Zdarza się, że dolegliwości przewodu pokarmowego tyczą się właśnie błony śluzowej poszczególnych jego części – przykładem mogą być wspomniane nadżerki, czyli płytkie uszkodzenia błony śluzowej.

Choroby przełyku, żołądka i dwunastnicy a nadżerki

Występujące u pacjentów choroby układu trawiennego mogą mieć różne podłoże. Część z nich może dotyczyć nieprawidłowości w budowie narządów i ich funkcjonowaniu, a inne z kolei mogą być efektem uszkodzeń niektórych ich składowych, w tym np. wspomnianej już błony śluzowej. Do najczęstszych chorób przełyku, żołądka i dwunastnicy, które mogą mieć pewien związek z nadżerkami, zalicza się:

• chorobę refluksową, która jest związana z zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku – refluks może uszkadzać błonę śluzową przełyku, powodując powstawanie w tym miejscu nadżerek;
• grzybicę przełyku, czyli chorobę infekcyjną powodowaną przez pasożytnicze grzyby Candida, która może wiązać się z powstawaniem nadżerek;
• chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, która może rozwijać się z nieleczonych nadżerek;
• raka przełyku, dwunastnicy i żołądka – zdarza się, że do procesu nowotworzenia przyczyniają się właśnie nieleczone nadżerki.

Oczywiście schorzeń układu pokarmowego może być znacznie więcej, w tym zarówno te, którym towarzyszą nadżerki, te, których występowanie nadżerki mogą poprzedzać, jak i te niezwiązane bezpośrednio z błoną śluzową wyścielającą przewód pokarmowy. Jeśli natomiast chodzi o zaburzenia żołądka, jedną z najczęściej spotykanych dolegliwości tej części układu pokarmowego jest faktycznie nadżerka żołądka – to właśnie nadżerkom będzie poświęcona dalsza część artykułu.

Nadżerka żołądka – przyczyny

Błona śluzowa żołądka stanowi barierę osłaniającą jego ściany przed niekorzystnym oddziaływaniem kwasu żołądkowego i enzymów trawiennych. W niektórych przypadkach może ona zostać jednak uszkodzona, czego efektem jest między innymi nadżerka żołądka. Jest to choroba żołądka, której towarzyszy ubytek błony śluzowej, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Przyczyn uszkodzenia błony śluzowej żołądka jest wiele – zalicza się do nich przede wszystkim:

• spożywany w nadmiarze alkohol;
• palenie papierosów;
• przewlekły stres i stany lękowe;
• nadmierne i nieodpowiedzialne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
• problemy z ukrwieniem żołądka;
• oparzenia;
• zakażenie bakterią Helicobacter pylori;
• chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Do uszkodzenia błony śluzowej żołądka może również doprowadzić nieprawidłowa dieta, a także szereg innych czynników. Nadżerka jest groźna, dlatego nie powinna być pod żadnym pozorem lekceważona. Jej pojawienie się może w niedługim czasie stać się np. przyczyną choroby wrzodowej, poza tym nieleczona nadżerka może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych o podłożu nowotworowym.

Helicobacter pylori – co to za bakteria i jaki ma związek z nadżerkami?

Zakażenie bakterią Helicobacter pylori, w skrócie H. pylori, stanowi główny czynnik etiologiczny nadżerek żołądka. Nazwa bakterii nawiązuje do jej charakterystycznego kształtu. Jest to Gram-ujemna pałeczka o spiralnym kształcie, która występuje u dominującej części populacji. Odkryli ją dwaj austriaccy uczeni – Marshall i Warren w 1982 roku. Dzięki wykształceniu specjalnych mechanizmów bakteria ta jest w stanie przetrwać w niekorzystnych warunkach środowiskowych, czyli w żołądku, gdzie kwas solny odpowiada za bardzo kwaśny odczyn otoczenia. Normalnie przed działaniem niskiego pH w żołądku komórki narządu są chronione dzięki cienkiej warstwie śluzu. Bakteria wnika w warstwę tego śluzu, unikając w żołądku miejsc o szczególnie silnym kwaśnym odczynie. By przetrwać, bakteria wykorzystuje też do zobojętniania kwasu solnego w swoim najbliższym otoczeniu amoniak powstały z mocznika z udziałem enzymu, jakim jest ureaza. Uszkodzenie nabłonka śluzowego w związku z obecnością H. pylori prowadzi do zapalenia błony śluzowej żołądka.

Zakażenie układu trawiennego przez bakterię H. pylori przebiega najczęściej bezobjawowo – objawy zakażenia w postaci bólu nadbrzusza, nudności i wymiotów pojawiają się u pacjentów bardzo rzadko. Najczęściej do zakażenia dochodzi jeszcze w dzieciństwie – np. poprzez picie napojów z tej samej szklanki lub wspólne używanie naczyń. W diagnostyce bakterii stosowane są metody inwazyjne i nieinwazyjne. Odkryto, że istnieje związek między zakażeniem H. pylori a wrzodami żołądka i dwunastnicy, przy czym sama obecność tej bakterii w żołądku nie jest jednak równoznaczna z tym, że pacjent będzie się zmagać z chorobą wrzodową. Tylko u części pacjentów z H. pylori rozwija się choroba wrzodowa, poza tym schorzenie może występować też u pacjentów niezakażonych bakterią.

Nadżerka żołądka – objawy

Zwykle trudno przeoczyć, że u pacjenta pojawiła się nadżerka żołądka. Objawy tego stanu mogą przypominać symptomy choroby wrzodowej. Do najczęstszych objawów nadżerki żołądka zalicza się:

• silny ból brzucha o charakterze palącym, który pojawia się najczęściej w ciągu kilkudziesięciu minut po spożyciu posiłku;
• nudności i wymioty;
• wzdęcia, czyli uczucie nieprzyjemnej pełności w jamie brzusznej;
• zgagę objawiającą się w postaci pieczenia w przełyku;
• brak apetytu;
• krwawienie z układu pokarmowego.

Niestety są również przypadki, gdy nic nie wskazuje na to, że pacjent ma nadżerki. U niektórych osób nadżerki żołądka przez długi czas mogą nie dawać żadnych objawów. Wówczas uszkodzenia błony śluzowej żołądka mogą zostać odkryte przypadkiem np. podczas gastroskopii.

Nadżerkowe zapalenie żołądka – jak wygląda diagnostyka?

Aby zdiagnozować nadżerkę, należy udać się do lekarza. Jeśli po przeprowadzonym wywiadzie lekarz zacznie podejrzewać nadżerkę lub wrzody żołądka, zapewne skieruje pacjenta na dalsze badania. W celu zdiagnozowania nadżerek żołądka lekarz może zlecić pacjentowi m.in. endoskopię, czyli badanie mające na celu zobrazowanie wnętrza żołądka. Wykonuje się ją przy pomocy endoskopu, który pozwala na dokładne zbadanie wnętrza organu. W przypadku zaobserwowania zmian w postaci nadżerek żołądka pobierany jest wycinek, który następnie przekazuje się do badania histopatologicznego. W diagnostyce wykorzystuje się też niekiedy próbki kału, w których można znaleźć bakterię Helicobacter pylori, poza tym do jej wykrycia przydatny może okazać się test oddechowy z mocznikiem lub test PCR. Zakażenie bakterią H. pylori można również rozpoznać lub wykluczyć za pomocą badania krwi.

Jak wygląda leczenie nadżerki żołądka?

Leczenie nadżerki żołądka jest uzależnione od przyczyny jej powstania. Lekarz może wdrożyć leczenie farmakologiczne. Jeśli chodzi o leki na nadżerkę żołądka, stosuje się między innymi medykamenty, których celem jest przyspieszenie gojenia się uszkodzonej błony śluzowej. Stawia się np. na leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku – do takich farmaceutyków zalicza się przede wszystkim inhibitory pompy protonowej oraz H2-blokery. W zależności od przyczyny nadżerki w żołądku lekarz może również przepisać pacjentowi antybiotyki i chemioterapeutyki, które wykazują skuteczność przeciw zakażeniom bakterią H. pylori. Tego rodzaju leki stosuje się zwykle od 7 do 14 dni, a po zakończeniu ich przyjmowania terapia powinna być kontynuowana poprzez stosowanie medykamentów o łagodniejszym działaniu.

Jak długo goją się nadżerki w żołądku?

Wielu pacjentów zastanawia się, jak długo goją się nadżerki w żołądku. Należy mieć na uwadze, że zależy to od wielu czynników, w tym stopnia zaawansowania dolegliwości i jej nasilenia. Szybko zdiagnozowaną nadżerkę można niemal całkowicie wyleczyć. Czas leczenia nadżerki jest oczywiście uzależniony od przyczyny problemu, a także wielkości zmiany i wielu innych czynników, jednak w większości przypadków zmiana powinna zagoić się całkowicie w okresie od 4 do 6 tygodni. Nieleczone nadżerki mogą jednak mieć powikłania, w tym prowadzić do wrzodów żołądka, a nawet zwiększać ryzyko procesu nowotworzenia.

Nadżerka żołądka – dieta i profilaktyka

Nie tylko leki są ważne, gdy u pacjenta zdiagnozowana zostanie nadżerka żołądka. Dieta również ma istotne znaczenie w regeneracji uszkodzonej błony śluzowej tego organu. Odpowiednia dieta może zredukować uciążliwość objawów nadżerek w żołądku. Dieta pacjenta z nadżerkami powinna być lekkostrawna. Zaleca się wykluczyć z diety ostre przyprawy, poza tym należy unikać spożywania pieczonych, smażonych oraz wędzonych potraw. Nie zaleca się też picia kawy, napojów energetycznych, gazowanych i alkoholowych. Przy zdiagnozowanej nadżerce żołądka nie jest również zalecane jedzenie surowych warzyw, słodyczy oraz tłustego mięsa. Oczywiście lepiej zapobiegać niż leczyć. Profilaktyka nadżerek żołądka polega głównie na odstawieniu używek i zaprzestaniu nierozsądnego przyjmowania niektórych leków. Co więcej, należy też unikać stresu.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika 2015, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2015
• Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Kraków 2005, Medycyna Praktyczna
• Bartnik W., Celińska-Cedro D., Dzieniszewski J. i in., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori, Medycyna Praktyczna, nr 46-60 (5) 2014 [dostęp online 10.2023]
• Brzeszczyńska J., Gwoździński K., Charakterystyka Stanów Chorobowych Żołądka, Acta Uni Versitatis Lodziensisfolia Biochimica Et Biophysica 12, 1997 [dostęp online 10.2023]
• Maneesh Gupta, Glenn M. Eisen, Tłum. Grąziewicz M., Niesteroidowe leki przeciwzapalne a przewód pokarmowy, Medycyna po Dyplomie, Vol 19/nr 1/styczeń 2010 [dostęp online 10.2023]

Warto zobaczyć również:

• Kiedy można szczepić dziecko po leczeniu antybiotykiem?
• Przekrwione oczy i ból głowy: przyczyny, leczenie i objawy
• Kołatanie serca w nocy: najczęstsze przyczyny i co oznacza
• Nadżerki w żołądku: co to, objawy, przyczyny i leczenie
• Ból i narośl pod językiem – przyczyny, objawy i leczenie
• Jak długo jest ważna recepta i e-recepta? Do kiedy można kupić leki?
• Skuteczne sposoby na spuchnięte stopy i kostki
• Wystające żyły na rękach i nogach: czy to powód do niepokoju?
• Przedłużająca się miesiączka: jakie są przyczyny długiego krwawienia miesiączkowego?
• Wysoki puls – przyczyny, objawy i czy jest niebezpieczny?

Wybierz odpowiednią e-konsultacje

Encyklopedia leków