Wysoki puls – przyczyny, objawy i czy jest niebezpieczny?
Najważniejszym i najbardziej skomplikowanym elementem odpowiadającym za funkcjonowanie organizmu człowieka jest układ krążenia. W skład układu krążenia wchodzą: serce, naczynia krwionośne i krążąca w nich krew. Jednym z parametrów określających ich prawidłową pracę jest tętno (puls) – zbyt wysokie wymaga konsultacji z lekarzem.
Do najważniejszych funkcji układu krążenia zalicza się transport krwi oraz dostarczanie tlenu i składników odżywczych do poszczególnych komórek organizmu. Jednym z parametrów pozwalających ocenić stan układu krążenia człowieka jest tętno, często nazywane również pulsem. Badanie tętna wykonywane jest głównie na tętnicy promieniowej, szyjnej, ramiennej, udowej lub podkolanowej. Są one zlokalizowane najbliżej powierzchni skóry, co ułatwia wyczucie tętna. Nieprawidłowy puls, do którego zalicza się między innymi wysokie tętno spoczynkowe, może świadczyć o poważnych dolegliwościach i chorobach. Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy wysokiego pulsu? Jakie tętno jest niebezpieczne i jakie są metody jego obniżania? Po więcej informacji zapraszamy do naszego artykułu!
Układ sercowo-naczyniowy – jakie pełni funkcje?
W organizmie człowieka istotne znaczenie odgrywa układ sercowo-naczyniowy, w skład którego wchodzi serce i sieć naczyń krwionośnych, do których zalicza się żyły, tętnice i naczynia włosowate. Układ krążenia człowieka jest zamkniętym obiegiem, który odpowiada za transport tlenu, substancji odżywczych, hormonów oraz produktów przemiany materii. Krążenie krwi dzieli się na obieg mały (inaczej płucny) oraz duży (inaczej obwodowy lub systemowy). Najważniejszym zadaniem tętnic dużego obiegu jest wyprowadzanie krwi z serca i jej transport do komórek organizmu, natomiast za pośrednictwem żył dużego obiegu krew doprowadzana jest z powrotem do serca. Do innych ważnych funkcji układu krwionośnego zalicza się:
- usuwanie drobnoustrojów chorobotwórczych,
- separowanie z komórek dwutlenku węgla i produktów przemiany materii,
- utrzymanie homeostazy organizmu,
- zapewnienie organizmowi prawidłowej temperatury.
W przypadku wystąpienia problemów z funkcjonowaniem układu sercowo-naczyniowego u wielu osób pojawić może się szereg nieprzyjemnych objawów. Jednym z nich, mogącym wskazywać na nieprawidłowości funkcjonowania układu krążenia, jest właśnie zbyt wysokie tętno. Nieleczone schorzenia układu sercowo-naczyniowego mogą z kolei przyczynić się do rozwoju wielu groźnych powikłań, stąd też po zaobserwowaniu nieprawidłowości związanych z układem krążenia konieczna jest konsultacja lekarska. Lekarz zapewne skieruje pacjenta na specjalistyczne badania, by określić przyczynę dolegliwości i dobrać odpowiednie leczenie.
Najczęstsze problemy i choroby układu krążenia
Lekceważone choroby układu krążenia to jedne z najczęstszych przyczyn śmierci, dlatego w przypadku ich objawów należy jak najszybciej zacząć działać. Choroby serca prowadzą do zaburzenia funkcjonowania całego organizmu, uniemożliwiając normalne funkcjonowanie poszczególnych narządów. Do najczęstszych problemów dotykających układ sercowo-naczyniowy człowieka zalicza się:
- kołatanie serca,
- zapalenie serca mięśniowego,
- zatrzymanie akcji serca,
- niewydolność serca,
- ubytek przegrody międzykomorowej,
- arytmię serca.
Do najczęstszych przyczyn sprzyjających rozwojowi chorób serca zalicza się natomiast nieodpowiednią dietę, nadwagę i otyłość, a także palenie papierosów. Brak aktywności fizycznej, w tym siedzący tryb życia, to kolejna możliwa przyczyna prowadząca do rozwoju niebezpiecznych w skutkach chorób serca. Bezpośrednio z chorobami serca wiąże się również cukrzyca. Problemy z sercem i układem krążenia mogą objawiać się różnorodnie – nierzadko zdarzają się sytuacje, gdy u pacjenta obserwuje się np. zbyt wysoki puls. W wielu przypadkach jest to co prawda normalna reakcja organizmu, która wynikać może między innymi z nadmiernego wysiłku fizycznego, emocji lub stresu czy spożywanego w nadmiarze alkoholu, jednak niejednokrotnie zdarza się też, że z wysokim pulsem wiążą się choroba serca lub inne choroby układowe. Pod żadnym pozorem zatem nie bagatelizujmy zbyt wysokiego pulsu, zwłaszcza jeśli występuje bez wyraźnej przyczyny.
Jaki powinien być prawidłowy puls u człowieka?
Tętno, inaczej puls (pellere – uderzać, bić) oznacza liczbę uderzeń serca na minutę, inaczej częstotliwość bicia serca. Regularne mierzenie pulsu ma na celu dostarczanie informacji na temat aktualnego stanu zdrowia pacjenta i może pomóc w profilaktyce pewnych schorzeń i wczesnym wykrywaniu ewentualnych nieprawidłowości. Precyzyjnym mierzeniem pulsu zajmuje się pulsoksymetria, czyli gałąź nowoczesnych badań, dzięki którym możliwe jest wykonanie nieinwazyjnego pomiaru tego parametru życiowego. Do przeprowadzania badania pulsu wykorzystuje się pulsoksymetry, czyli niewielkich rozmiarów urządzenia elektroniczne, które dodatkowo umożliwiają pomiar wysycenia krwi tlenem. Puls zmierzyć można również ciśnieniomierzem – podaje on nie tylko ciśnienie rozkurczowe i skurczowe, ale również wartość tętna.
Aby móc prawidłowo interpretować wyniki pomiarów tętna, należy znać ich wartości właściwe (mieszczące się w normie) oraz niepokojące. Wiedząc, co oznacza puls 90 czy zmierzone tętno 100 bądź inne, pacjent będzie mógł bowiem w porę zareagować, gdy pojawią się nieprawidłowości w częstotliwości bicia serca. Przeprowadzane systematycznie pomiary tętna mogą pomóc też określić kondycję fizyczną człowieka oraz monitorować jej postępy. Dzięki regularnie wykonywanym pomiarom można również określić, w jakiej kondycji znajduje się układ krążenia człowieka, co znów może mieć znaczenie we wczesnym rozpoznawaniu wielu chorób układu sercowo-naczyniowego.
Przy ocenie tętna i pracy serca pod uwagę bierze się elementy takie jak częstotliwość, czyli liczbę uderzeń serca na minutę, a także miarowość, wypełnienie, napięcie, wysokość, chybkość oraz symetryczność. Normy pulsu różnią się w zależności od wieku pacjenta:
- dla płodu puls prawidłowy wynosi od 110 do 115 uderzeń na minutę,
- u niemowląt puls prawidłowy wynosi ok. 130 uderzeń na minutę,
- dla dzieci puls prawidłowy wynosi ok. 100 uderzeń na minutę,
- u młodzieży puls prawidłowy wynosi ok. 85 uderzeń na minutę,
- prawidłowy puls dla osób dorosłych wynosi ok. 70 uderzeń na minutę,
- u osób w podeszłym wieku tętno prawidłowe wynosi ok. 60 uderzeń na minutę.
Powodem do niepokoju może okazać się zbyt wysoki puls, czyli przekraczający podaną dla wieku normę. Oczywiście puls może podnieść się np. po wysiłku czy w sytuacji stresowej, co nie jest zwykle powodem do niepokoju. Jednocześnie jednak niepokojący powinien być już utrzymujący się przez dłuższy czas wysoki puls, ponieważ może wskazywać na szereg nieprawidłowości związanych z układem krążenia.
Wysoki puls – co oznacza? Jakie tętno jest niebezpieczne?
Jak zostało wspomniane wcześniej, za prawidłowy puls w zależności od wieku pacjenta uznaje się różne wartości – nie można zatem porównywać wartości pulsu dziecka i osoby dorosłej, gdyż ich normy się różnią. Bardzo często dochodzi ponadto do sytuacji, w których puls przekracza normę przyjętą dla danego wieku. Co oznacza wysoki puls? Pacjenci mają do czynienia z wysokim pulsem w momencie, kiedy serce w spoczynku wykonuje więcej uderzeń na minutę niż przyjęta dla ich wieku norma. Medycznie stan tętna powyżej 100 uderzeń na minutę u osób dorosłych określany jest jako tachykardia, inaczej częstoskurcz. Istnieje kilka rodzajów tachykardii. Jednym z nich jest migotanie przedsionków. Do innych rodzajów tachykardii zalicza się trzepotanie przedsionków, częstoskurcz nadkomorowy oraz migotanie komór.
Jakie tętno jest niebezpieczne dla człowieka? Stanem niebezpiecznym dla człowieka jest zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski puls. Niekorzystnie na zdrowie osób dorosłych wpłynąć może więc zarówno tętno powyżej 100 uderzeń na minutę (tachykardia), jak i tętno poniżej 60 uderzeń na minutę (bradykardia).
Wysoki puls – przyczyny
Z wysokim tętnem dorosły pacjent ma do czynienia, jeśli wartości podczas pomiaru przekroczą 100 uderzeń na minutę. Skąd bierze się wysoki puls? Przyczyny mogą być różne. Chwilowo podniesiony puls może dotykać nawet osób zdrowych, będąc wynikiem następujących czynników:
- nadmiernej aktywności fizycznej,
- doświadczenia stresu,
- nadmiaru emocji,
- spożywania alkoholu,
- picia kawy,
- wysokiej temperatury.
Groźniejsze w skutkach może okazać się natomiast utrzymujące się przez dłuższy czas wysokie tętno. Przyczyny takiego stanu to przede wszystkim:
- wrodzone wady serca,
- reakcja na niektóre leki,
- różnego rodzaju infekcje,
- nadmierne zmęczenie,
- problemy z tarczycą,
- ciężkie krwawienie,
- anemia (niedokrwistość),
- wysoki poziom cholesterolu,
- zażywanie narkotyków.
Częstą przyczyną wysokiego pulsu u pacjentów są choroby serca, do których zalicza się między innymi zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca, chorobę wieńcową, choroby zastawek serca, migotanie przedsionków czy zaburzenia rytmu serca. Zbyt wysoki puls może być również niekiedy efektem odwodnienia, biegunek, a także nadmiernej utraty krwi.
Wysoki puls – objawy najczęściej występujące u pacjentów
W jakich przypadkach pacjent może podejrzewać, że ma zbyt wysoki puls? Objawy tego stanu są często zauważalne, chociaż mogą różnić się u różnych pacjentów. Do najczęstszych objawów wysokiego pulsu zaliczyć można:
- duszności,
- kołatanie serca,
- omdlenia,
- zimne poty,
- męczliwość,
- ból w okolicy mostka,
- zawroty głowy,
- płytki oddech,
- uczucie silnego osłabienia.
Jeśli u pacjenta wystąpi nagle wysokie tętno podczas spoczynku, powinien niezwłocznie udać się do lekarza.
Czym grozi wysoki puls?
W przypadku osób zdrowych wzrastające tętno np. podczas aktywności fizycznej, gorączki, czy też stresu lub emocji jest normalnym stanem, który po ustaniu wymienionych wcześniej czynników najczęściej stopniowo wraca do normy. Puls może być również podwyższony u kobiet w ciąży i wynosić od 80 do 90 uderzeń na minutę, co wynika ze zwiększonej objętości krążącej w krwioobiegu krwi, która musi dostarczać składniki również do rozwijającego się płodu.
Czym grozi wysoki puls utrzymujący się przez dłuższy czas w stanie spoczynku? Miarowy podwyższony puls w stanie spoczynku może być sygnałem zbliżającej się tachykardii. Utrzymujące się przez dłuższy czas przyspieszone bicie serca może stać się przyczyną poważnych problemów zdrowotnych. U części osób efektem zbyt wysokiego pulsu może być niewydolność serca oraz arytmia. Wysoki puls nierzadko może też przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia. Do innych możliwych skutków związanych z utrzymującym się przez dłuższy czas wysokim pulsem zaliczyć można bóle w klatce piersiowej oraz omdlenia. Wysoki puls może też stanowić zagrożenie życia – prowadzić może do zawału serca lub udaru mózgu. Zagrożenia dotyczące zbyt wysokiego pulsu są tym większe, im więcej dodatkowych czynników ryzyka zostanie zdiagnozowanych u pacjenta.
Metody obniżania zbyt wysokiego tętna
Prawidłowy puls jest jednym z wyznaczników zdrowia. Aby uregulować tętno, w pierwszej kolejności należy wyeliminować czynniki odpowiedzialne za zbyt wysoki puls u pacjenta. Rozwiązaniem na wysoki puls mogą okazać się zmiany w diecie polegające między innymi na rezygnacji z picia napojów alkoholowych, a także napojów z kofeiną. Warto również ograniczyć palenie papierosów oraz uzupełniać niedobory składników odżywczych. Do diety dobrze wprowadzić chude mięso, warzywa oraz pieczywo pełnoziarniste, rezygnując jednocześnie z produktów będących źródłem dużej ilości cukrów. Ważne jest również regularne nawadnianie organizmu, a także nielekceważenie codziennej aktywności fizycznej (należy jednak dostosować wysiłek do możliwości danej osoby). W przypadku utrzymującego się przez dłuższy czas zbyt wysokiego pulsu lekarz może przepisać pacjentowi leki regulujące tętno. Konieczne może być też wdrożenie leczenia schorzeń przyczyniających się do wysokiego tętna, w tym chorób przewlekłych.
Bibliografia:
- Claudia Galler, Choroby serca i układu krążenia, Wydawnictwo Medpharm, 2011,
- https://pl.wikipedia.org/wiki/T%C4%99tno [dostęp online 10.2023]
- Stec S., Zaburzenia rytmu serca – zaburzenia rytmu życia, 2014
- https://www.heart.org/en/health-topics/arrhythmia/about-arrhythmia/tachycardia–fast-heart-rate [dostęp online 10.2023]
- Gopinathannair R., Olshansky B., Management of tachycardia., F1000Prime Rep. 2015 May 12;7:60 [dostęp online 10.2023]
Warto zobaczyć również:
- Kiedy można szczepić dziecko po leczeniu antybiotykiem?
- Przekrwione oczy i ból głowy: przyczyny, leczenie i objawy
- Kołatanie serca w nocy: najczęstsze przyczyny i co oznacza
- Nadżerki w żołądku: co to, objawy, przyczyny i leczenie
- Ból i narośl pod językiem – przyczyny, objawy i leczenie
- Jak długo jest ważna recepta i e-recepta? Do kiedy można kupić leki?
- Skuteczne sposoby na spuchnięte stopy i kostki
- Wystające żyły na rękach i nogach: czy to powód do niepokoju?
- Przedłużająca się miesiączka: jakie są przyczyny długiego krwawienia miesiączkowego?
- Wysoki puls – przyczyny, objawy i czy jest niebezpieczny?