Jak radzić sobie z kaszlem duszącym i męczącym w nocy: przyczyny i leczenie
Układ oddechowy człowieka składa się z górnych i dolnych dróg oddechowych oraz głównego narządu oddechowego, który stanowią płuca. Zaburzenia czynności tego układu mogą stać się przyczyną jego niewydolności, co może wpłynąć niekorzystnie na organizm. Jednym z najczęstszych objawów chorób układu oddechowego jest kaszel, czyli odruch obronny mający na celu oczyszczenie dróg oddechowych.
Jednym z charakterystycznych objawów zakażenia dróg oddechowych jest kaszel – wśród wielu rodzajów kaszlu na uwagę zasługuje duszący kaszel, który może znacznie pogorszyć lub nawet uniemożliwić prawidłowe funkcjonowanie w dzień i w nocy. Suchy, duszący kaszel należy tłumić, ponieważ może mieć poważne konsekwencje. Ten rodzaj kaszlu szczególnie uciążliwy bywa w nocy, zakłócając spokojny sen, co znów odbija się na samopoczuciu pacjenta w ciągu dnia. Przyczyn duszącego kaszlu może być wiele, stąd też w zależności od zdiagnozowanej przyczyny różne są sposoby leczenia tego rodzaju dolegliwości. Jakie są najczęstsze przyczyny duszącego kaszlu i kiedy udać się z nim do lekarza? Jak wygląda diagnostyka duszącego kaszlu i co na duszący kaszel należy stosować, aby złagodzić jego objawy? Po więcej informacji zapraszamy do naszego artykułu!
Układ oddechowy człowieka – najczęstsze choroby układuoddechowego
Jednym z najważniejszych układów w organizmie człowieka jest układ oddechowy. Stanowią go drogi oddechowe, które dzielą się na jamę nosową, gardło, krtań, tchawicę i oskrzela, poza tym w jego skład wchodzą, będące głównym narządem oddechowym, płuca. Istnieje wiele chorób układu oddechowego, które mogą dotykać nos, jamę nosową, zatoki nosowe, gardło, krtań i tchawicę. Najczęstsze choroby układu oddechowego to:
- przeziębienie,
- grypa,
- infekcje bakteryjne,
- nowotwory płuc,
- gruźlica,
- zapalenie płuc,
- katar sienny.
Jeśli chodzi o choroby dolnych dróg oddechowych, zalicza się do nich między innymi przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), astmę oskrzelową, pylicę oraz przewlekłe zapalenie oskrzeli.
Do jednego z najczęściej spotykanych objawów chorób układu oddechowego zaliczany jest kaszel. Nie zawsze jednak kaszel świadczy o dolegliwościach związanych z układem oddechowym. Może on bowiem również wskazywać na poważne zmiany chorobowe dotyczące innych układów, w tym na choroby układu krążenia oraz układu pokarmowego.
Co to jest kaszel?
Kaszel jest mimowolną reakcją skurczową, która spowodowana jest podrażnieniem błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Jest on najczęściej jednym z objawów podrażnienia układu oddechowego, poza tym stanowi podstawowy mechanizm obronny organizmu, który pozwala na oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, patogenów lub ciał obcych. Kaszel objawia się w postaci gwałtownego wyrzutu powietrza z dróg oddechowych. Jest odruchem, który pojawia się w wyniku pobudzania punktów kaszlowych zlokalizowanych w nosogardzieli, krtani, tchawicy oraz w oskrzelach.
Kaszel może mieć wiele przyczyn, ale nigdy nie powinno się go lekceważyć. Nieleczony prawidłowo kaszel może doprowadzić do poważnych powikłań. Zalicza się do nich między innymi pękanie naczyń krwionośnych, bóle i zawroty głowy, a także omdlenia. Do tego mogą dojść problemy natury psychicznej i społecznej, które mogą prowadzić do obniżenia jakości życia. Pamiętajmy też, że nieleczone schorzenia objawiające się duszącym kaszlem również mogą mieć wiele groźnych powikłań.
Duszący kaszel – rodzaje
Kaszel jest najczęstszym objawem, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza. Wyróżnia się kilka rodzajów kaszlu. Ze względu na charakter wyróżnia się kaszel suchy (kaszel nieproduktywny) i mokry (kaszel produktywny). W przypadku kaszlu mokrego dochodzi do odkrztuszania wydzieliny w postaci flegmy. Tego rodzaju kaszel jest znacznie głębszy niż kaszel suchy, poza tym towarzyszy mu charakterystyczny bulgoczący dźwięk. Kaszel suchy jest nieproduktywny, czyli nie towarzyszy mu odkrztuszanie flegmy. To właśnie ten rodzaj kaszlu bywa najczęściej duszący i najbardziej dla pacjenta uciążliwy. W zależności od czasu trwania wyróżnia się natomiast trzy rodzaje kaszlu duszącego:
- ostry – jest to kaszel trwający mniej niż 3 tygodnie,
- podostry – to kaszel, który utrzymuje się od 3 do 8 tygodni,
- przewlekły – ten rodzaj kaszlu może utrzymywać się powyżej 8 tygodni.
Cechą charakterystyczną duszącego kaszlu suchego jest uczucie drażnienia w tchawicy. Suchy duszący kaszel powoduje ciągłe pokasływanie, a u niektórych pacjentów mogą się wręcz pojawiać dokuczliwe ataki duszącego kaszlu, czyli tzw. kaszel napadowy.
Męczący duszący kaszel w nocy – najczęstsze przyczyny
Nocny kaszel o charakterze duszącym może mieć wiele przyczyn. Do najważniejszych czynników odpowiadających za duszący kaszel zalicza się:
- infekcje układu oddechowego, w tym zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli, zapalenie krtani,
- schorzenia układu oddechowego, do których zalicza się zapalenie płuc, obrzęk lub zatorowość płucną,
- nałogowe palenie papierosów, które prowadzi do podrażnienia dróg oddechowych dymem papierosowym,
- przyjmowanie niektórych leków, w tym inhibitorów przy terapii nadciśnienia tętniczego,
- katar spływający do gardła, który powoduje nieprzyjemne wrażenie zalegającej wydzieliny,
- chorobę refluksową przełyku, przy której wsteczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku może powodować podrażnienie dróg oddechowych i w konsekwencji kaszel,
- niewydolność serca, podczas której narząd ten nie jest zdolny do pompowania odpowiedniej ilości krwi do innych narządów.
Z duszącym kaszlem może być związana również przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), która charakteryzuje się ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
Uporczywy kaszel w nocy może utrudniać zasypianie, poza tym może powodować częste wybudzanie, wpływając niekorzystnie na samopoczucie. Nigdy go zatem nie lekceważymy, ale warto wiedzieć, że nie zawsze jednak kaszel musi być objawem choroby. W niektórych sytuacjach przyczyną duszącego kaszlu może być już suche powietrze w mieszkaniu, zwłaszcza w miesiącach zimowych, kiedy są włączone kaloryfery.
Duszący i gwiżdżący kaszel u dzieci – co warto o nim wiedzieć?
Duszący kaszel u dziecka może być bardzo uciążliwy, powodując trudności z zasypianiem, niespokojny sen oraz częste wybudzanie. Najczęstszą przyczyną duszącego kaszlu u dzieci są infekcje układu oddechowego o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Przy typowej infekcji początkowo kaszel jest zwykle suchy, a następnie może przekształcić się w mokry, aby ostatecznie znów wrócić do suchego. Niepokojący dźwięk kaszlu u dziecka może też towarzyszyć zapaleniu tchawicy lub zapaleniu oskrzeli. Inne możliwe przyczyny suchego, duszącego kaszlu u dzieci to refluks żołądkowo-przełykowy oraz obecność ciała obcego w drogach oddechowych. W niektórych przypadkach kaszel u dziecka może pojawić się również z powodu alergii. Gwiżdżący kaszel u dziecka może wskazywać na astmę.
Nie zawsze kaszel u najmłodszych może świadczyć o chorobie. U niektórych małych pacjentów przyczyną duszącego kaszlu może być suche powietrze w pomieszczeniu. Niekiedy kaszel może mieć też podłoże psychiczne, zwłaszcza jeśli maluch narażony jest na stres, z którym nie potrafi sobie poradzić. Kaszel u dziecka może być również skutkiem jego przebywania w zanieczyszczonym środowisku.
Kiedy z duszącym kaszlem należy udać się do lekarza?
Pojawiający się z różnych przyczyn duszący kaszel nie powinien być bagatelizowany, ponieważ niekiedy może świadczyć o poważnej chorobie. Wskazaniem do wizyty u lekarza są zwłaszcza sytuacje, w których kaszel nie ustępuje pomimo leczenia domowymi sposobami lub wręcz nasila się. Do lekarza należy się udać również, jeśli z kaszlem związane są dodatkowe objawy, do których zalicza się:
- gorączkę,
- duszności,
- świszczący oddech,
- wodnisty katar,
- brak apetytu,
- pogorszone samopoczucie,
- łzawienie oczu,
- ból brzucha.
Innym wskazaniem do wizyty u lekarza są związane z duszącym kaszlem objawy dodatkowe, do których zalicza się problemy z oddychaniem, świsty w płucach, utratę masy ciała czy krwioplucie.
Duszący kaszel – jak wygląda diagnostyka?
Jak wcześniej podkreślono, kaszel jest objawem wielu jednostek chorobowych, które mogą dotyczyć zarówno układu oddechowego, jak i układu pokarmowego i nie tylko. Podstawą diagnostyki jest zatem szczegółowy wywiad lekarski, który powinien dotyczyć charakteru kaszlu – dobrze określić, czy pacjent ma duszący, suchy czy mokry kaszel, ewentualnie dławiący kaszel itd. Wskazać trzeba też na ewentualną obecność lub brak dodatkowych objawów w postaci gorączki, bólu głowy, nudności i wymiotów itp. Lekarz zapewne też osłucha pacjenta, a w razie konieczności skieruje go na dodatkowe badania.
W diagnostyce duszącego kaszlu najczęściej wykorzystywane jest badanie laboratoryjne krwi oraz moczu, a także prześwietlenie RTG klatki piersiowej. Inne możliwe badania, jakie może zlecić pacjentowi lekarz to tomografia komputerowa oraz ocena stopnia wysycenia krwi tlenem. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się również badanie układu pokarmowego, badanie plwociny (w przypadku duszącego kaszlu mokrego) oraz badanie układu krążenia w postaci EKG. Jeśli lekarz uzna to za zasadne, konieczne może okazać się też badanie laryngologiczne i inne badania. Czasami wskazane jest również przeprowadzenie testów alergicznych, zwłaszcza jeśli lekarz podejrzewa udział alergenów w związku z obecnością kaszlu u pacjenta.
Leczenie duszącego kaszlu
Wielu pacjentów zastanawia się, co na duszący kaszel może okazać się najlepszym rozwiązaniem. Decyzję o wdrożeniu odpowiedniego leczenia powinien podjąć lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu i po wykonaniu stosownych badań. W przypadku suchego duszącego kaszlu pomocne mogą okazać się leki przeciwkaszlowe, których przyjmowanie ma na celu hamowanie odruchu kasłania. Jeśli pacjent zmaga się z duszącym kaszlem, który nie jest związany ze stanem chorobowym układu oddechowego, leczyć należy przyczynę dolegliwości, w tym np. refluks, alergię czy niewydolność serca.
Bardzo ważne jest również nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywa osoba zmagająca się z kaszlem, zwłaszcza w sezonie grzewczym. Należy także unikać substancji drażniących takich jak kurz, pył, opary farb itd. Wskazane może być też zaprzestanie palenia tytoniu, który podrażnia drogi oddechowe.
Jak powstrzymać atak kaszlu?
U wielu pacjentów nawet po przebytej chorobie może regularnie powtarzać się atak kaszlu. Jak powstrzymać nasilający się kaszel? W terapii łagodzącej ataki kaszlu może okazać się pomocne regularne nawadnianie organizmu – warto zadbać o dostarczanie organizmowi około 2 litrów wody na dobę. Pomóc mogą również dostępne w aptece leki bazujące na ziołach, których zadaniem jest nawilżanie śluzówki gardła. Jeśli objawy będą się nasilać, należy jednak zgłosić się do lekarza. Wskazaniem do wizyty u lekarza są zarówno ataki kaszlu bez dodatkowych objawów, jak i pojawiające się wraz z nimi dodatkowe objawy, do których zalicza się ból w klatce piersiowej, utratę masy ciała, gorączkę itd.
Czy istnieje domowy sposób na duszący kaszel?
Wspomagająco do walki z kaszlem wykorzystywane są domowe sposoby. Jak pozbyć się kaszlu w kilka godzin? Jedną z form walki z kaszlem są inhalacje z soli fizjologicznej, które nawilżają śluzówkę i działają na nią łagodząco. Znaczenie ma również odpowiednia higiena nosa, który powinien być jak najczęściej oczyszczany z wydzieliny, aby ta nie ściekała po gardle i nie powodowała duszącego kaszlu w nocy. Pamiętać należy również o regularnym nawadnianiu organizmu wodą oraz o dbaniu o prawidłową wilgotność powietrza w sypialni. Ważna jest również odpowiednia pozycja podczas snu – najlepiej układać się do snu z dodatkową poduszką pod głową.
Bibliografia:
- https://podyplomie.pl/medycyna/27865,kaszel [dostęp online 12.2023]
- Batura-Gabryel H., Kaszel – trudny problem kliniczny, Nowa Medycyna, 2012 [dostęp online 12.2023]
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel [dostęp online 12.2023]
- https://www.wl.cm.umk.pl/panel/wp-content/uploads/4-Semiotyka-gor%C4%85czka.pdf [dostęp online 12.2023]
Warto zobaczyć również:
- Pieczenie pochwy: przyczyny i domowe sposoby łagodzenia
- Świszczący kaszel: przyczyny i metody leczenia
- Przyczyny i sposoby leczenia trądziku na szyi
- Zaburzenia tarczycy: objawy, diagnoza i leczenie
- Domowe sposoby na zbyt częste oddawanie moczu
- Jak radzić sobie z kaszlem duszącym i męczącym w nocy: przyczyny i leczenie
- Czynniki wpływające na zmniejszenie skuteczności tabletek antykoncepcyjnych
- Rozprawianie się z mitami o antykoncepcji: co jest faktem?
- Przyczyny i leczenie bólu podczas oddawania moczu
- Po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać?