Po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać?
Tabletki antykoncepcyjne to doustne środki hormonalne, które są przeznaczone do przyjmowania w celu ochrony przed zajściem w ciążę. Stosowane prawidłowo wyróżniają się wysoką skutecznością działania. Bardzo ważne jest jednak, aby kobieta pierwsze opakowanie rozpoczęła w zgodnym z zaleceniami producenta momencie, co zapewni jej najwyższy poziom ochrony antykoncepcyjnej.
Doustna antykoncepcja hormonalna jest ceniona za wysoką skuteczność swojego działania – na wspomnianą skuteczność ma duży wpływ jednak jej prawidłowe stosowanie. Wiele kobiet zadaje sobie pytanie, po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać skutecznie, dlatego temat ten szerzej przybliżymy w poniższym artykule. Okazuje się bowiem, że wiele w tym temacie zależy od tego, w jakim momencie cyklu tabletki antykoncepcyjne przyjmie się po raz pierwszy. Sposób rozpoczęcia korzystania z tabletek antykoncepcyjnych zależny jest też od tego, jak wcześniej kobieta się zabezpieczała, a także od kwestii takich jak niedawny poród czy poronienie. W artykule odpowiemy na pytania, kiedy zacząć przyjmować tabletki antykoncepcyjne oraz jak wygląda skuteczność tabletek antykoncepcyjnych w pierwszym miesiącu.
Czym są tabletki antykoncepcyjne i po co się je stosuje?
Każda kobieta, która nie planuje w najbliższym czasie potomstwa, a jest płodna i aktywna seksualnie, powinna pomyśleć o odpowiedniej antykoncepcji. Kontrola urodzeń i świadome rodzicielstwo to nie tylko bowiem starania o dziecko, gdy przyjdzie na to czas, ale też przeciwdziałanie ciąży, gdy w danym momencie życia nie jest ona pożądana. Można wyróżnić wiele metod antykoncepcyjnych, a do jednych z najbardziej skutecznych zaliczają się niewątpliwie metody hormonalne, w tym antykoncepcja hormonalna doustna. Tabletki antykoncepcyjne dostarczają do organizmu określone dawki hormonów, tym samym wpływając czasowo na płodność kobiety. Stosowane prawidłowo z wysoką skutecznością chronią przed zajściem w ciążę. Doustne tabletki antykoncepcyjne odpowiadają głównie za hamowanie owulacji – jeśli nie dochodzi do comiesięcznego uwalniania komórek jajowych, kobieta nie może zajść w ciążę. Dodatkowo tabletki antykoncepcyjne mogą zwiększać lepkość śluzu szyjki macicy oraz wywoływać zmiany w endometrium macicy.
Aby jednak tabletki antykoncepcyjne mogły działać odpowiednio, powinny być właściwie stosowane – liczy się również prawidłowość rozpoczęcia pierwszego opakowania pigułek – jak i kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne opisane jest w dołączonej do nich ulotce.
Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych i różnice między nimi
Doustna antykoncepcja hormonalna zapewnia kobiecie wysokiej skuteczności ochronę przed ciążą, ale warunkiem jest jej prawidłowe stosowanie, czyli przestrzeganie zaleceń zamieszczonych przez producenta w ulotce. Jednym z takich bardzo ważnych zaleceń jest to, jak i kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne. Aby móc więcej powiedzieć na temat prawidłowego rozpoczęcia przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych oraz tego, po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczną działać, trzeba wspomnieć o rodzajach doustnej antykoncepcji hormonalnej. Na rynku są dostępne następujące rodzaje tabletek antykoncepcyjnych:
- Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe – w swoim składzie zawierają jeden hormon, a konkretnie odpowiednik progesteronu.
- Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe – w składzie zawierają dwa hormony, czyli odpowiedniki estrogenu i progesteronu.
Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych dostępnych na rynku różnią się nie tylko składem, ale też działaniem na organizm, a także zaleceniami dotyczącymi prawidłowego stosowania. Oczywiście wspomniane pigułki mają też inne przeciwwskazania i skutki uboczne, z czym także należy się liczyć, dobierając odpowiednią dla siebie metodę antykoncepcji.
Tabletki antykoncepcyjne, bez względu na wybrany rodzaj, to środki hormonalne, dzięki którym ryzyko, że seks skończy się ciążą, jest minimalne. Jednocześnie trzeba jednak wiedzieć, że doustna antykoncepcja hormonalna, choć ingeruje czasowo w płodność, nie zapewnia kobiecie ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Jest to szczególnie istotna informacja dla kobiet nieposiadających stałego partnera seksualnego. By zmniejszyć ryzyko zarażenia chorobami wenerycznymi, należy zatem dodatkowo stosować prezerwatywy.
Czy tabletki antykoncepcyjne działają od razu?
Tabletki antykoncepcyjne, jak wszystkie przyjmowane leki, potrzebują czasu, by zacząć działać. Nie jest to zatem tak, że z chwilą połknięcia pierwszej pigułki antykoncepcyjnej, kobieta momentalnie chroniona jest antykoncepcyjnie. Tabletka potrzebuje czasu, by przejść przez układ pokarmowy, a jej składniki muszą mieć możliwość wchłonięcia do krwi i możliwość wpływu na układ hormonalny. Wszystko to nie dzieje się w 5 minut, jednak jeśli kobieta dopilnuje podanych przez producenta zaleceń, dotyczących tego, kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne, będzie mogła liczyć na bardzo szybką ochronę antykoncepcyjną. Ostatecznie jednak to, czy tabletki antykoncepcyjne działają od razu, zależne jest od tego, w jakim momencie cyklu kobieta rozpocznie ich przyjmowanie.
Kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne?
Podstawą wysokiej skuteczności działania antykoncepcji hormonalnej jest regularne dostarczanie do organizmu odpowiednich dawek hormonów. O ile hormony te uwalniają się stopniowo samodzielnie z plastra antykoncepcyjnego, wkładki hormonalnej czy implantu, to już w przypadku tabletek antykoncepcyjnych to właśnie kobieta powinna zadbać o ich regularne dostarczanie. Bardzo ważne jest zatem przyjmowanie pigułek antykoncepcyjnych dokładnie tak, jak zaleca to producent. Nie bez znaczenia jest także to, kiedy kobieta zacznie przyjmować pigułki, gdyż rozpoczęcie brania tabletek antykoncepcyjnych w złym dniu może mieć swoje konsekwencje.
Czas prawidłowego rozpoczęcia pierwszego opakowania tabletek antykoncepcyjnych jest zależny od wielu kwestii, w tym między innymi od tego, jaki rodzaj pigułek kobieta wybrała (jednoskładnikowe lub dwuskładnikowe). Istotne jest również to, czy kobieta wcześniej zabezpieczała się hormonalnie, a jeśli tak, to w jaki sposób (antykoncepcja jedno-/dwuskładnikowa). Znaczenie może mieć również niedawny poród lub poronienie, dlatego należy szczegółowo zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do opakowania.
Jeśli kobieta wcześniej nie zabezpieczała się hormonalnie, najlepiej rozpocząć przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych na samym początku cyklu – zwykle lekarze zalecają przyjęcie pierwszej pigułki w pierwszym dniu cyklu. Dopuszczalne są niewielkie odstępstwa od tego zalecenia, jednak te większe mogą wpłynąć na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych w pierwszym miesiącu. Czym jest pierwszy dzień cyklu? Na cykl menstruacyjny kobiety składają się różne fazy. Jest to menstruacja, faza folikularna, owulacja i faza lutealna. Nowy cykl zawsze liczymy od miesiączki, czyli można powiedzieć najprościej, że cykl menstruacyjny rozpoczyna się wraz z pierwszym dniem krwawienia menstruacyjnego i trwa aż do dnia poprzedzającego pierwszy dzień kolejnego krwawienia menstruacyjnego. Za pierwszy dzień krwawienia uznajemy jednak faktyczne krwawienie menstruacyjne, a nie lekkie plamienia zwiastujące, które u niektórych kobiet występują jeszcze przed właściwą miesiączką.
Tabletki antykoncepcyjne – po jakim czasie działają skutecznie?
Jak już wcześniej podkreślono, można wymienić tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe oraz tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe. Zalecenia dotyczące pierwszego dnia przyjęcia pigułki oraz informacje dotyczące ich działania zawsze należy sprawdzać w ulotce, gdyż mogą się różnić. Jeśli kobieta nie stosowała wcześniej antykoncepcji hormonalnej, zwykle ochrona antykoncepcyjna prezentuje się następująco:
- Jeśli kobieta przyjmie tabletkę antykoncepcyjną dwuskładnikową na samym początku cyklu, czyli w jego pierwszym dniu, będzie miała zapewnioną skuteczność antykoncepcyjną niezwłocznie, gdy składniki aktywne leku się wchłoną. W tabletce dwuskładnikowej znajdują się pochodne estrogenu i progesteronu, które dostarczone organizmowi na samym początku cyklu przyczyniają się do zahamowania owulacji, co w konsekwencji sprawia, że plemniki nie będą mogły zapłodnić komórki jajowej. Oczywiście na tym nie koniec, jeśli chodzi o działanie antykoncepcji dwuskładnikowej – dodatkowo w związku z działaniem hormonów śluz szyjkowy staje się lepki i bardziej gęsty, przez co plemniki mają trudności z poruszaniem się do dalszych partii dróg rodnych.
- Jeśli kobieta ma stosować tabletki jednoskładnikowe, również powinna pierwszą pigułkę połknąć w pierwszy dzień miesiączki – wówczas będzie chroniona przed ciążą od początku. Opóźnienie związane z połknięciem tabletki jednoskładnikowej może wiązać się z koniecznością dodatkowego zabezpieczenia mechanicznego przez określony w ulotce czas.
Czy można zacząć brać tabletki antykoncepcyjne bez okresu?
Zalecenia wydają się dość proste – by móc liczyć na jak najszybszą skuteczność działania doustnej antykoncepcji hormonalnej, należy pierwszą pigułkę przyjąć na początku cyklu, najlepiej już pierwszego dnia. Niektórzy producenci dopuszczają przyjęcie pigułki z opóźnieniem, czyli do 5. dnia cyklu, jednak np. z koniecznością dodatkowej ochrony mechanicznej przez tydzień. W ulotkach niektórych tabletek antykoncepcyjnych można znaleźć też adnotację, że jeśli minęło więcej niż 5 dni od rozpoczęcia cyklu, z rozpoczęciem antykoncepcji hormonalnej dobrze poczekać do kolejnego cyklu.
Niestety nie każda kobieta ma możliwość przewidzenia z wysokim prawdopodobieństwem, kiedy będzie miała następną miesiączkę, by się odpowiednio przygotować. W wielu przypadkach miesiączki występują bardzo nieregularnie, przez co ciężko czekać, aż krwawienie się pojawi, gdyż może to trwać nawet miesiącami. Przykładem mogą być kobiety z zaburzeniami hormonalnymi czy z PCOS. Na cykl menstruacyjny wpływa też wiele innych czynników, w tym nawet intensywne odchudzanie, bardzo duża aktywność fizyczna, a nawet zwykłe infekcje wirusowe czy stres, z którym zmaga się kobieta.
Jeśli kobieta jest pewna, że nie jest w ciąży, dopuszczalne jest rozpoczęcie antykoncepcji bez czekania na miesiączkę. Odpowiedzią na pytanie, czy można zacząć brać tabletki antykoncepcyjne bez okresu, będzie zatem tzw. metoda quick starting contraception. Najlepiej jednak kwestię tego, czy tabletki antykoncepcyjne można zacząć brać w połowie cyklu, omówić wcześniej ze swoim ginekologiem – zwykle dopuszczalne jest to w przypadku kobiet o długich i nieregularnych cyklach, jednak najlepiej nie robić tego na własną rękę, a na wyraźne wskazanie specjalisty. W przypadku wspomnianej metody trzeba też się liczyć z tym, że skuteczność antykoncepcyjna tabletek nie będzie zapewniona od razu.
Rozpoczęcie brania tabletek antykoncepcyjnych w złym dniu – skutki
Co się stanie, jeśli kobieta rozpocznie swoje tabletki antykoncepcyjne w nieprawidłowym dniu cyklu, czyli nie przestrzegając zaleceń lekarza i wskazówek podanych w ulotce? Może mieć to wpływ na początkową skuteczność antykoncepcyjną stosowanego przez nią leku, gdyż – jak wielokrotnie podkreślono – to od prawidłowego przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej w ogromnym stopniu zależy jej skuteczność działania.
Rozpoczęcie brania tabletek antykoncepcyjnych w złym dniu, czyli nie na samym początku cyklu, może wiązać się z tym, że skuteczność antykoncepcyjną leku uzyskamy później. Załóżmy zatem, że z małym poślizgiem rozpoczniemy przyjmować tabletki antykoncepcyjne. Po jakim czasie działają tabletki przyjęte z opóźnieniem? Swoją skuteczność antykoncepcyjną mogą zyskać nieco później, dlatego w przypadku przyjęcia pierwszej pigułki w dniach 2-5 cyklu przez pierwszych 7 dni ich przyjmowania niektórzy producenci zalecają dodatkowe zabezpieczanie się prezerwatywą. Tu warto podkreślić, że są tabletki, które zaczynają być skuteczne dopiero po pierwszych 9 dniach przyjmowania.
Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych w pierwszym miesiącu
Powyższe przykłady wyczerpują temat szybkości działania antykoncepcji, jeśli kobieta wcześniej nie stosowała antykoncepcji hormonalnej. Zgodnie z podanymi informacjami to, po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne, jest zależne od momentu cyklu, w którym kobieta połknie pierwszą pigułkę. Może być zatem tak, że ochrona przed ciążą rozpocznie się z momentem połknięcia pierwszej tabletki, a może być również tak, że na ochronę antykoncepcyjną trzeba będzie poczekać 7 czy 9 dni. Ostatecznie jednak, bez względu na czas przyjęcia, tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać już od pierwszego opakowania, zapewniając ochronę antykoncepcyjną już w pierwszym miesiącu ich przyjmowania.
Kiedy tabletki antykoncepcyjne działają nieskutecznie?
Dla kobiety korzystającej z tabletek hormonalnych ważne jest nie tylko to, od kiedy pigułki zaczynają działać, ale również to, kiedy tabletki antykoncepcyjne działają w dalszych dniach cyklu. Działanie antykoncepcji hormonalnej jest zależne od regularnego dostarczania hormonów. Leki z tej grupy mogą nie działać skutecznie, jeśli kobieta będzie pomijać pigułki lub przyjmować je z dużymi opóźnieniami, jeśli chodzi o pory dnia. W przypadku tabletek jednoskładnikowych opóźnienia nie powinny być większe niż 3 godziny. Trzeba też jednocześnie pamiętać, że skuteczność działania tabletek antykoncepcyjnych może zaburzać szereg innych czynników, w tym między innymi stosowane przez kobietę leki, a nawet niektóre zioła.
Bibliografia:
- https://www.nhs.uk/conditions/contraception/combined-contraceptive-pill/?tabname=getting-started [dostęp online 12.2023]
- https://www.nhs.uk/conditions/contraception/the-pill-progestogen-only/[dostęp online 12.2023]
- https://polpharma.pl/wp-content/uploads/2020/08/18028_.pdf [dostęp online 12.2023]
- https://www.gedeonrichter.pl/uploads/2019_02_20_Belara_PIL_PL_21993.pdf [dostęp online 12.2023]
- http://chpl.com.pl/data_files/2011-11-16_Jeanine_SmPC_clean_09112011.pdf [dostęp online 12.2023]
- http://chpl.com.pl/data_files/2012-09-05_NarayaPlus_SPC_PL_2012.08.30.pdf [dostęp online 12.2023]
- http://chpl.com.pl/data_files/2013-01-17_QlairaSPCWS11012013clean.pdf [dostęp online 12.2023]
- http://chpl.com.pl/data_files/2012-11-28_Yasmin_ChPL.pdf [dostęp online 12.2023]
Warto zobaczyć również:
- Pieczenie pochwy: przyczyny i domowe sposoby łagodzenia
- Świszczący kaszel: przyczyny i metody leczenia
- Przyczyny i sposoby leczenia trądziku na szyi
- Zaburzenia tarczycy: objawy, diagnoza i leczenie
- Domowe sposoby na zbyt częste oddawanie moczu
- Jak radzić sobie z kaszlem duszącym i męczącym w nocy: przyczyny i leczenie
- Czynniki wpływające na zmniejszenie skuteczności tabletek antykoncepcyjnych
- Rozprawianie się z mitami o antykoncepcji: co jest faktem?
- Przyczyny i leczenie bólu podczas oddawania moczu
- Po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać?