Świszczący kaszel: przyczyny i metody leczenia
Układ oddechowy człowieka jest odpowiedzialny za sprawną wymianę gazową w organizmie. Zaburzenia oddychania mogą prowadzić do niewydolności układu oddechowego oraz do innych poważnych chorób. Jednym z najczęstszych objawów chorób układu oddechowego jest kaszel, a bardzo niepokojący jest kaszel świszczący, którego obecność stanowi wskazanie do kontaktu z lekarzem.
Oddychanie to szereg procesów niezbędnych do życia każdemu człowiekowi. Odpowiada za nie układ oddechowy, którego zadaniem jest sprawne pobieranie i transport gazów oddechowych, do których zalicza się tlen i dwutlenek węgla. Odpowiednia kondycja układu oddechowego jest jednym ze wskaźników zdrowego i prawidłowo funkcjonującego organizmu.
Świszczący kaszel i oddech są niepokojącymi objawami, które mogą świadczyć o poważnych schorzeniach układu oddechowego, stąd też w przypadku wystąpienia u pacjenta tego rodzaju dolegliwości najlepiej skonsultować się z lekarzem. Jakie są najczęstsze przyczyny świszczącego kaszlu u pacjentów i jakie mogą towarzyszyć mu objawy? Jak wygląda diagnostyka świszczącego kaszlu i jak leczyć tego rodzaju dolegliwości? Po odpowiedzi zapraszamy do naszego artykułu! Podpowiadamy również, czy istnieją domowe sposoby na kaszel o charakterze świszczącym.
Układ oddechowy człowieka – najczęstsze choroby układu oddechowego
Oddychanie jest procesem wymiany gazów, który ma związek z wykonywaniem wdechu i wydechu. Sprawne pobieranie i transport gazów oddechowych oraz wymianę gazową zapewnia układ oddechowy, który tworzą górne i dolne drogi oddechowe, a także główny narząd wymiany gazowej, czyli płuca. Górne drogi oddechowe tworzy jama nosowa, zatoki przynosowe oraz gardło, natomiast w skład dolnych dróg oddechowych wchodzi krtań, tchawica, oskrzela prawe i lewe, a także oskrzeliki zakończone pęcherzykami płucnymi. Dla prawidłowej pracy układu oddechowego ważna jest też przepona, czyli mięsień oddechowy.
Choroby układu oddechowego w zależności od przyczyny mogą mieć różny przebieg, w tym ostry lub przewlekły. Choroby układu oddechowego mogą wywoływać różne czynniki, w tym bakterie, wirusy, grzyby oraz pasożyty. Jednym z najczęstszych objawów chorób układu oddechowego jest kaszel, czyli odruch, który ma na celu oczyszczenie układu oddechowego poprzez nagłe wyrzucenie powietrza pod ciśnieniem. Rodzaj kaszlu może wiele powiedzieć o jego prawdopodobnym pochodzeniu – szczególnie niepokojący jest świszczący kaszel, który wymaga konsultacji z lekarzem.
Kaszel – rodzaje i towarzyszący im dźwięk
Jednym z podstawowych mechanizmów obronnych organizmu jest kaszel, czyli odruch wyzwalany przez pobudzanie punktów kaszlowych, które zlokalizowane są w oskrzelach, tchawicy, nosogardzieli oraz krtani. Wytwarzane przez drogi oddechowe podczas wdechu i wydechu dźwięki nazywane są szmerami oddechowymi. Jeśli chodzi o najważniejsze rodzaje kaszlu i towarzyszący im dźwięk, można wyróżnić:
- Kaszel suchy – inaczej nieproduktywny lub nieefektywny. Pojawia się zwykle podczas infekcji górnych dróg oddechowych powodowanych przez wirusy.
- Kaszel mokry – zwany również produktywnym lub efektywnym. Jest kaszlem głębokim o bulgoczącym charakterze, który bywa często następstwem kaszlu suchego.
- Świszczący kaszel – może świadczyć o różnych schorzeniach układu oddechowego, w tym o astmie, infekcji dróg oddechowych oraz alergii. Szerzej omówiony będzie w dalszych akapitach.
- Kaszel spastyczny – często nazywany jest kaszlem kurczowym, ponieważ jego obecność związana jest ze skurczami mięśni.
- Kaszel szczekający – ten rodzaj kaszlu często towarzyszy chorobom zakaźnym, które pojawiają się w wieku dziecięcym, poza tym może wskazywać na zapalenie krtani.
- Krtaniowy kaszel – bardzo często towarzyszą mu wysokie dźwięki, zwłaszcza podczas wdechu, które nazywane są stridorem.
- Kaszel napadowy – obecność tego rodzaju kaszlu u pacjenta może wskazywać na astmę, koklusz lub mukowiscydozę.
- Kaszel ranny – pojawia się najczęściej w godzinach porannych i może świadczyć o zniekształceniu oskrzeli.
- Nocny kaszel – występuje w nocy i często towarzyszą mu napady duszności. Pojawia się zwykle u osób z astmą.
Ze względu na czas trwania kaszlu wyróżnia się długotrwały kaszel, inaczej kaszel chroniczny, czyli rodzaj kaszlu, który utrzymuje się przez okres ponad 8 tygodni, a także kaszel podostry, który trwa od 3 do 8 tygodni. Ostatni rodzaj kaszlu to kaszel ostry, który trwa najkrócej, bo poniżej 3 tygodni.
Czym jest świszczący kaszel?
Pojawiające się u pacjentów objawy takie jak świszczący kaszel i oddech mogą wskazywać na obecność różnego rodzaju schorzeń związanych z układem oddechowym. Kaszel może być także efektem nieprawidłowości dotyczących układu oddechowego. Ten naturalny odruch obronny może pojawiać się zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci.
Kaszel świszczący można odróżnić od innych rodzajów kaszlu przede wszystkim po rodzaju wydobywanego z dróg oddechowych dźwięku. Słyszalny jest on jako wysokotonowy dźwięk, który przybiera formę charakterystycznego świstu i gwizdania, a niekiedy może przybierać formę tzw. piania koguta. Dźwięk może również występować zarówno podczas wdechu, jak i przy wydechu. W niektórych przypadkach obecność świszczącego kaszlu może pojawiać się przy przewlekłych infekcjach wirusowych. Nie zawsze ten typ kaszlu musi jednak świadczyć o infekcji. Przykładem świszczącego kaszlu bez podłoża infekcyjnego jest tzw. kaszel palacza.
Świszczący kaszel u dorosłego
Uporczywy świszczący kaszel u dorosłego nie jest rzadkością. Jego obecność w przypadku osób dorosłych zawsze powinna wzbudzać czujność. Dolegliwość ta może świadczyć o poważnych chorobach toczących się w układzie oddechowym, do których zalicza się między innymi przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). U wielu osób z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc objawy mogą nie pojawiać się przez długi czas, co utrudnia wczesną diagnostykę. Wraz z upływem czasu objawy mogą jednak zacząć się stopniowo nasilać, w tym pojawia się charakterystyczny świszczący kaszel. Ten rodzaj kaszlu u dorosłych może pojawiać się również przy zapaleniu oskrzeli oraz przy astmie, poza tym niejednokrotnie towarzyszy też innym jednostkom chorobowym, dlatego bardzo ważna jest w przypadku jego występowania wizyta u specjalisty, poszerzona diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Świszczący kaszel i świszczący oddech u dziecka
Niejednokrotnie obserwuje się świszczący kaszel u dziecka. Należy mieć na uwadze, że ze względu na niedojrzałość układu oddechowego w przypadku tej grupy wiekowej pacjentów nawet infekcje o łagodnym przebiegu mogą przyczynić się do zwężenia dróg oddechowych, które prowadzą do rozwoju świstu oddechowego. Kaszel o charakterze świszczącym może wskazywać również u dziecka na alergię, poza tym może być jednym z objawów astmy u dziecka. Pojawienie się świszczącego oddechu i świszczącego kaszlu u dziecka może wskazywać również na obecność ciała obcego jego w drogach oddechowych, co wbrew pozorom nie jest takie rzadkie. Świszczący kaszel u dziecka może niekiedy również świadczyć o obecności guzków, które rozwijają się w obrębie dróg oddechowych, dlatego objaw ten u najmłodszych nigdy nie powinien być bagatelizowany.
Świszczący ostry i przewlekły kaszel – przyczyny
Występujący u wielu pacjentów ostry i przewlekły kaszel przyczyny może mieć różne. Do najczęstszych przyczyn świszczącego kaszlu zalicza się:
- infekcje dróg oddechowych, które wywoływane są przez wirusy,
- zapalenie oskrzeli,
- używki, w tym nałogowe palenie tytoniu,
- różnego rodzaju alergie,
- rozedmę płuc, która dotyka przede wszystkim palaczy tytoniu,
- nieprawidłowości związane z rozwojem układu oddechowego,
- nowotwory dróg oddechowych,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- koronawirus SARS-CoV-2.
Oprócz wymienionych wyżej czynników obecność świszczącego kaszlu może świadczyć o obecności ciała obcego w drogach oddechowych. Nie należy do rzadkości również kaszel świszczący po infekcji. Każdy przypadek świszczącego kaszlu powinien zatem zostać skonsultowany z lekarzem, który po zdiagnozowaniu przyczyny dolegliwości u pacjenta wdroży odpowiednie leczenie.
Najczęstsze objawy świszczącego kaszlu
Jak zostało wspomniane wcześniej, do najczęstszych objawów świszczącego kaszlu zalicza się związany z nim charakterystyczny dźwięk. Jest nim świst, który może mieć ton bardzo niepokojący. U niektórych pacjentów towarzyszący świszczącemu kaszlowi dźwięk może występować sporadycznie, ale są i osoby z przewlekłym kaszlem świszczącym. Przy świszczącym kaszlu może się niekiedy dodatkowo pojawiać się chrypka oraz inne dolegliwości. Temu rodzajowi kaszlu może towarzyszyć między innymi uczucie łaskotania przy oddychaniu. W zależności od przyczyny świszczącego kaszlu u pacjenta mogą pojawiać się dodatkowe objawy, do których zalicza się problemy z oddychaniem i bezdech. U niektórych pacjentów może wystąpić dodatkowo ucisk w klatce piersiowej oraz zwiększona produkcja śluzu. Innym rodzajem kaszlu jest kaszel świszczący pojawiający się w nocy, z którym niejednokrotnie zmagają się astmatycy.
Jak wygląda diagnostyka świszczącego kaszlu u pacjenta?
Jeśli u pacjenta wystąpi świszczący kaszel, powinien on koniecznie zgłosić się do lekarza, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego zleci dodatkowe badania, a po analizie ich wyników wdroży dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta metodę leczenia. Diagnostyka w pierwszej kolejności powinna obejmować badanie fizykalne, ale w wielu przypadkach może być konieczne wykonanie dodatkowych badań, w tym badania RTG lub TK klatki piersiowej, a także endoskopii laryngologicznej. Jeśli lekarz podejrzewa u pacjenta alergię, konieczne będzie wykonanie testów alergicznych, które pozwolą wykryć reakcję uczuleniową pacjenta na konkretny alergen. Konieczne mogą być również inne badania, zależnie od podejrzewanej przyczyny.
Leczenie świszczącego kaszlu
Wybór metody leczenia świszczącego kaszlu jest uzależniony przede wszystkim od przyczyny, która go wywołała. Co na świszczący kaszel sprawdzi się najlepiej? Metodę leczenia powinien dobrać lekarz po wcześniejszej konsultacji oraz po przeprowadzeniu odpowiednich badań. Jedną z metod leczenia świszczącego kaszlu u pacjenta jest przyjmowanie środków farmakologicznych – w zależności od przyczyny mogą to być leki na infekcję dróg oddechowych, leki na astmę, alergię, na refluks bądź na zapalenie płuc lub oskrzeli.
Domowe sposoby – co na świszczący kaszel?
Wspomagająco w łagodzeniu problemu mogą okazać się pomocne domowe sposoby na świszczący kaszel. Domowe sposoby na łagodzenie dolegliwości w postaci świszczącego kaszlu należy zawsze jednak wcześniej skonsultować z lekarzem, by mieć pewność, że nie działamy na swoją szkodę. Należy też pamiętać, że nie są one w stanie zastąpić leczenia metodami wskazanymi przez lekarza – mogą natomiast stanowić wsparcie dla zaproponowanych metod leczenia.
W przypadku suchego świszczącego kaszlu dobrym rozwiązaniem będą np. inhalacje z soli fizjologicznej, których najważniejszym zadaniem będzie złagodzenie uciążliwych dolegliwości. Nie bez znaczenia jest również spożywanie dużej ilości płynów, w tym naparów ziołowych korzystnie wpływających na śluzówkę. Bardzo istotną kwestią jest też utrzymanie odpowiedniej wilgotności w pomieszczeniu, w którym przebywa pacjent – zbyt suche powietrze może dodatkowo podrażniać drogi oddechowe, nasilając kaszel.
Bibliografia:
- https://www.medme.pl/artykuly/duszacy-kaszel-u-dziecka-skad-sie-bierze,66997.html [dostęp online 12.2023]
- Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Kraków 2021
- https://www.termedia.pl/Zalecenia-postepowania-diagnostyczno-terapeutycznego-w-kaszlu-u-dzieci-aktualizacja,98,47499,1,0.html [dostęp online 12.2023]
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaszel [dostęp online 12.2023]
Warto zobaczyć również:
- Pieczenie pochwy: przyczyny i domowe sposoby łagodzenia
- Świszczący kaszel: przyczyny i metody leczenia
- Przyczyny i sposoby leczenia trądziku na szyi
- Zaburzenia tarczycy: objawy, diagnoza i leczenie
- Domowe sposoby na zbyt częste oddawanie moczu
- Jak radzić sobie z kaszlem duszącym i męczącym w nocy: przyczyny i leczenie
- Czynniki wpływające na zmniejszenie skuteczności tabletek antykoncepcyjnych
- Rozprawianie się z mitami o antykoncepcji: co jest faktem?
- Przyczyny i leczenie bólu podczas oddawania moczu
- Po jakim czasie tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać?